Bakü, 1 Ağustos /Kabar/. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Çeviri Merkezinin web sayfasında yer alan bilgiye göre, 1 Ağustos Azerbaycan dili ve Alfabesi günü olarak düzenlenen etkinliklerle hatırlanıyor.
Eski ve zengin kültüre sahip Azerbaycan halkı dünya uygarlığına birçok katkıda bulunmuştur. Onların ilk örnekleri insanlık tarihinin büyük buluşu olan yazıyla Gobustan ve Gemigaya resimleri taşların hafızasına kazınarak günümüze kadar yaşıyor. Tarihi olgular zaman zaman Azerbaycan halkının değişik alfabeleri kullandığını kanıtlıyor. İslam’ın yaygınlaştığı dönemlerden başlayarak halkımız Arap alfabesini kullanmakla bin yıldan fazla bir süre içinde tarihimizin en yeni aşamasına kadar zengin kültürel miras oluşturmuştur.
Arap alfabesi yüzyıllarca yaygın bölgede Müslüman Doğu’su halklarının genel yazı sistemi olarak şekillenmiştir. Fakat yüzyıllarca değişik halkların kültürel ilişkilerine hizmet veren Arap alfabesinin dilimizin ses özelliklerini tam yansıtamaması, onun yapı ve özelliğini belirtememesi 19.yüzyılın ikinci yarısından başlayarak Mirza Fethali Ahundov başta gelmekle, dönemin ileri görüşlü aydınlarını alfabe reformu sorunu üzerinde düşünmek zorunda bırakmış.
20.Yüzyılın başlarında boy gösteren sosyal politik ve kültürel süreçler, var olan alfabeyi daha uygununa değişme savını ortaya çıkarmıştır.
1926 yılında düzenlenen 1.Bakü Türkoloji Kurultayı önerilerine yanıt olarak 1 Ocak 1929 yılından başlayaraksa Azerbaycan’da Latin alfabesine geçildi. Latin alfabesinin kullanımı kitleler arasında kısa bir süre içinde okuma yazma öğretmek için çok uygundu. Tüm bu başarılara rağmen, bu alfabe 1 Ocak 1940 yılında Kiril alfabesine değiştirildi.
Bağımsızlığımızın kazanılmasından sonraki tarihi ortam halkımızın dünya yazı sistemine katılması için yeni perspektifler sundu ve Latin alfabesine dönmeyi gerekli kıldı. 25 Aralık 1991 yılında Azerbaycan Ali Sovyeti Latin alfabesine dönüşle ilgili karar kabul etti.
Bu kararın resmi uygulanmasına 10 yıl sonra başlatıldı. Azerbaycan Cumhuriyeti’ndeki tüm kurum ve kuruluşlar, devlet ve özel idareleri, Azerbaycan dilinde olan tüm yayımlar Latin alfabesine geçtiler. Bu tarihi süreç Ulusal Liderimiz Haydar Aliyev’in 18 Haziran 2001 tarihli fermanına dayanarak gerçekleştirildi. Haydar Aliyev Latin alfabesinin uygulanmasını Azerbaycan politik hayatında, yazı kültürümüz tarihinde önemli olay olduğunu göz önünde bulundurarak 9 Ağustos 2001 yılında daha bir ferman imzaladı. Bu ferman gereğiyle 1 Ağustos – Azerbaycan Alfabesi ve Azerbaycan Dili Günü ilan edildi. O zamandan başlayarak her yıl 1 Ağustos Azerbaycan Alfabesi ve Azerbaycan Dili Günü olarak kutlanıyor.
Cumhurbaşkanının 23 Mayıs 2012 tarihinde imzaladığı Azerbaycan Dilinin Küreselleşme Ortamında Dönemin Taleplerine Uygum Kullanımına ve Ülkede Dilciliğin Gelişmesine Ait Devlet Programı Hakkında direktifi de onun dilimize verdiği büyük önemin belirtisidir.
Azerbaycan dili Azerbaycan Cumhuriyeti’nin devlet dili ve Azerbaycan’da yaşayan tüm halkların iletişim dilidir. Azerbaycan dili tarihi genel Türk tarihinin bir parçasıdır. Oğuz Türkçesinin en az saptırılmış şekli Azerbaycan Türkçesidir. Azerbaycan dili hem de İran İslam Cumhuriyeti’nde yaşayan 30 milyonu aşkın Azerbaycan Türkünün ana dilidir. Ana dilimiz Ural Altay dil ailesinin Türk dil grubunun Oğuz koluna girer ve en yakın akrabaları olan Türk, Türkmen ve Gagavuz dilleriyle beraber Türk dilleri sahasının Güneybatı kolunu oluşturur. İngiltere’nin Diller Üzere İstatistik Kurumunun listesinde Azerbaycan Türkçesi en uyumlu üçüncü dildir.
Golden Bridge News
