BİŞKEK, 2 Eylül 2018 /Kabar/. Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, Türk yatırımcılarını Kırgızistan’ın ekonomisine yatırım yapmaya çağırdı.
Devlet Başkanı Ceenbekov, Kırgızistan’da resmi ziyarette bulunan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı Türkiye-Kırgızistan İş Forumu sırasında Türk yatırımcılarını ülkenin ekonomisine yatırım yamaya çağırdı.
Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi’nden yapılan yazılı açıklamaya göre, Hyatt Otel'de düzenlenen Türkiye-Kırgızistan İş Forumu’nun amacı, iki ülke arasındaki mevcut işbirliği potansiyelini arttırmak ve işbirliğine yönelik daha ileriye dönük beklentileri belirlemek amacıyla, Türkiye'nin ve Kırgızistan'ın önde gelen şirketleri çeşitli sektörlerde, ilgili devlet organlarının temsilcileri ve uluslararası kuruluşlarda yer almaktadır.
‘Artık ekonomik işbirliğinin gelişmesine yeni bir ivme kazandırma zamanıdır’
Türk mevkidaşı Erdoğan’ı, heyet temsilcilerini ve Forum katılımcılarını selamlayan Ceenbekov, yıllar içinde gelişen ve güçlenen siyasi ortaklığın artık yüksek bir seviyeye ulaşmasının altını çizerek, “Artık ülkelerimiz arasındaki ekonomik işbirliğinin gelişmesine yeni bir ivme kazandırma zamanıdır. Mustafa Kemal Atatürk demiş ki: “Ekonomik açıdan güçsüz olan bir ulus yoksulluktan kurtulamaz, güçlü bir uygarlığa, refaha ve mutluluğa ulaşamaz. Hiçbir uygar devlet yoktur ki, ordu ve donanmasından önce ekonomisini düşünmüş olmasın.” Bugünün forumunun çalışmalarına katılımınız iki ülkenin işadamları arasındaki karşılıklı güveni artırır ve işbirliğimizin gelişimine yeni bir ivme kazandırır.” şeklinde konuştu.
‘Kardeş Türk ortaklarımıza kapımız her zaman açıktır’
Konuşmasına devam eden Kırgızistan lideri, “Bu toplantıda dürüst çalışmalarıyla, ülkemizin gelişimine büyük katkıda bulunan insanlar oturuyorlar. Türkiye ile özellikle güvene dayalı bir ilişkimiz var. Kardeş Türkiye ortaklarımız için kapılarımız her zaman açık, sizinle yapılan her görüşme için mutluyuz. Bu yıl Nisan ayında Türkiye'ye yaptığım resmi ziyaretimde, ticaret, ulaştırma, tarım, enerji, sağlık ve emekli maaşları alanlarında önemli anlaşmalara imza attık. Bugün Kırgız-Türk ilişkileri iyi bir hızla gelişiyor. Şimdi, ikili ilişkilerin güçlendirilmesi yoluyla bu anlaşmaları tutarlı bir şekilde hayata geçirmemizi umuyoruz.” ifadelerini kullandı.
Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ticaret hacminin 1994’te sadece 20 milyon dolar olduğunu ve 23 yıl içinde bu gösterge 18 kat artarak 356 milyon dolara ulaştığını belirten Ceenbekov, “Buna rağmen, ticari işbirliği alanındaki fırsatları tamamen kullanmadığımızı düşünüyorum. Ülkelerimiz arasındaki ticaret hacminin 1 milyar ABD Doları'na ulaşmasını sağlamak için her türlü çabayı göstermeliyiz. Kırgızistan Cumhuriyeti, organik ürünlerin Türkiye'ye ihracatını artırmaya hazırdır. Bu ürünün müşterilerini sürekli genişleyen Türkiye pazarında bulacağına inanıyorum.” dedi.
İki ülke arasındaki yatırım işbirliği güçlendiğini dile getiren Sooronbay Ceenbekov, “Bağımsızlık yıllarında Kırgızistan'da Türk sermayesinin katılımıyla yüzlerce proje hayata geçirildi. Şu anda, Kırgızistan'da 600'ün üzerinde ortak Kırgız-Türk işletmesi faaliyet gösteriyor. 1995'ten bu yana, Türkiye'den Kırgızistan'a 500 milyon doları aşan doğrudan yatırımlar çekildi.” ifadelerine yer verdi.
Ceenbekov, “Günümüzde Kırgızistan, iş yapmak için en uygun koşulları yarattı. Bugün için, girişimciliğin kaydı için prosedür basitleştirilmiştir. Bunun için çok az belge gerekecektir, en fazla 3 gün gereklidir. Mali reformların bir sonucu olarak bölgedeki en liberal vergi rejimi oluşturuldu. Kırgızistan'daki vergi oranları bölgedeki bazı ülkelerde olduğundan daha düşük. Örneğin, Kırgızistan'da katma değer vergisi yüzde 12, gelir vergisi yüzde 10 ve gelir vergisi yüzde 10'dur. Tarımsal üreticiler, ticaret ve lojistik merkezleri ile makine ve traktör istasyonları tamamen kâr vergisinden muaftır. Kırgızistan'da bu yıl eylül ayından itibaren yerli tarımsal hammaddeleri işleyen şirketler için katma değer vergisi sadece yüzde 2,4 olacak. Bölgelerin gelişimi bakış açısıyla (Kırgızistan’da 2018, Bölgesel Kalkınma Yılı olarak ilan edildi), “sanayinin ayrıcalıklı vergilemesinin tercihli türleri” kavramı girilir. Buna göre, Hükümet tarafından belirlenen bölgelerdeki yerleşimlerde, işletmeler gayrimenkul ve arazi vergisinden 5 ile 10 yıl arasında tamamen muaf tutulmuştur.” dedi.
Kırgız Cumhuriyeti’nin tarım ürünleri, enerji, ışık ve işleme endüstrileri ve turizmin işlenmesine öncelik verdiğini dile getiren Kırgızistan Devlet Başkanı, “Dahası, reformlar yatırım yasalarını serbestleştirmeye, iş faaliyetlerinde müdahaleyi kısıtlamaya ve sözleşme haklarına saygı göstermeye devam edecektir.” şeklinde konuştu.
Ülkenin yolsuzlukla mücadele etmek için sistematik önlemler aldığını kaydeden Ceenbekov, “Oluşturulan koşulların istikrarına dikkat edildi. "Kararlı mod" seçeneği vergiler üzerinde çalışılıyor. Yeni işletmeler 3 yıl boyunca denetimlerden muaftır. Ülke serbest döviz kuru rejimi işletmektedir. Yabancı para alım-satımı, sermayenin geri çekilmesi ve girişi konusunda herhangi bir kısıtlama yoktur. Teknolojik ekipman ithalatı gümrük vergilerinden muaftır.” ifadesini kullandı.
Yabancı yatırımcıların ucuz ve uzman işgücü ve ucuz elektrik kullanabileceklerini ifade eden Ceenbekov, “Kırgızistan'da elektrik için en düşük tarifeler, tüzel kişiler için 3,17 kuruş, özel tüccarlar için 1,44 kuruş. 58 ülke vatandaşı için 60 güne vizesiz bir rejim var. Türkiye de bu ülkeler arasında yer alıyor.” dedi.
Ayrıca, Kırgızistan’ın iş anları için önemli olduğunu kaydeden Ceenbekov, “Birincisi, Kırgızistan anakara ana ticaret direklerinin birleşme noktasında yer almaktadır. Bişkek'ten üç saatlik bir uçuşun yarıçapında, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 50'si yaşıyor. Transit potansiyeli daha iyi kullanabilmek için, Kırgızistan ulaştırma altyapısını geliştirmek için bir dizi büyük projeyi uygulamaya başladı. Bunların arasında otomobil ve demiryolu iletişiminin genişletilmesi, hava taşımacılığı pazarının geliştirilmesi, ticaret ve lojistik merkezlerinin oluşturulması projeleri bulunmaktadır.
İkincisi, Kırgızistan, Avrasya Ekonomik Birliği'ne (AEB) üyedir. Bu birlik çerçevesinde 183 milyon insan yaşıyor. AEB üyeliği, Kırgız üreticilerine Rusya, Kazakistan, Beyaz Rusya ve Ermenistan bölgelerindeki mal ve hizmetlerini serbest dolaşım imkanı sağlamaktadır. Tarife ve tarife dışı kısıtlamalar kaldırılmış, bu nedenle Kırgızistan'da üretilen mallar üçüncü ülkelerde üretilen mallara göre büyük avantajlara sahiptir. AEB çerçevesinde özel bir ekonomik bölge yaratmak için tüm bölgede bir fırsat var. Türkiye'nin deneyimini göz önünde bulundurarak, Türk işinin katılımıyla serbest ekonomik bölgelerin açılmasının mümkün olduğuna inanıyoruz.
Üçüncüsü, 2016 yılında Kırgızistan'a AB VTS + statüsü verilmiştir. Bu, Kırgız üreticilerine sıfır tarife oranıyla 6 binden fazla emtia kaleminden ihracat yapma imkanı veriyor.” ifadelerine yer verdi.
Kırgızistan'a yatırım yapmak isteyen, Kırgız Cumhuriyeti'nde iş yapmak isteyen Türk işadamlarının temsilcilerine çağırıda bulunan Devlet Başkanı, “Kırgızistan, işinizin başarılı olması için tüm koşulları yaratacaktır. Bizim için öncelik, sadece Türk sermayesinin değil, aynı zamanda ileri Türk şirketlerinin teknolojisinin de cazibesi. Bugünkü forumun yeni yönlerde karşılıklı olarak faydalı anlaşmalar yapma fırsatını açacağına inanıyorum. Gelecek yıllarda, Kırgızistan ekonomisinde Türk sermayesinin hacmini önemli ölçüde artırabileceğimize inanıyorum.” dedi.
Devlet Başkanı Ceenbekov, Kırgızistan-Türkiye İş Forumu bitiminde Türk mevkidaşı Erdoğan’a Kırgızistan’a ziyareti için bir kez daha teşekkür etti.
