Kırgızistan Devlet Başkanı Sooronbay Ceenbekov, Çin’in başkenti Pekin’e yaptığı üç günlük resmi ziyareti sırasında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Başbakanı Li Keçiang ve Çin Ulusal Halk Meclisi Daimi Komitesi Başkanı Li Zhanshu ile verimli görüşmeler gerçekleştirdi. Ülke yetkilileriyle yapılan toplantılarda çeşitli ekonomik, siyasi, sosyal ve diğer anlaşmalara varıldı. Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov’un Çin’e ziyaret programı oldukça kapsamlı ve zengindi.
Çin, Kırgızistan'ın en önemli ekonomik ortaklarından biridir. Sadece geçtiğimiz yıl içinde, ülkeler arasındaki ticaret hacmi 1,5 milyar ABD doları aşmıştır. Dışişleri Bakanı Erlan Abdıldayev, ülkeler arasındaki mevcut ilişkilerin, ilişkilerin en iyi aşamasında olduğunu kaydetti. Bu, tüm önkoşulların ve fırsatların var olduğu göz önüne alındığında, ilişkiyi yeni bir düzeye getirme zamanıdır.
Görüşmelerde sınır ötesi hayvan hastalıklarıyla mücadele etmek için bir anlaşma imzalandı. Bu da gelecekte Kırgızistan'ın Çin'e çeşitli ürünleri, örneğin et, bal ve diğer ürünleri ihraç etmesine izin verebilir.
Buna ek olarak, Sooronbay Ceenbekov, genellikle Çin pazarını Kırgızistan'dan ürünler için açma sorununu gündeme getirdi. Kırgızistan Dışişleri Bakanı, Çin'in bu tür önlemler için hazır olduğunu, bunların tek şartının yüksek kaliteli malların bakımı olduğunu belirtti. Bu amaçlar için, ülkenin kuzeyinde ürünlerin belgelendirilmesi için bir laboratuvar inşa edilecektir.
Ayrıca Sooronbay Ceenbekov, Şi Cinping ile yaptığı görüşmede, Kırgızistan'da elektrikli araç üretimi için ortak bir fabrika açma önerisinde bulundu. Ceenbekov’a gore,söz konusu projenin "Tek Kmer, Tek Yol" çerçevesinde umut vaad ediyor.
Çin tarafı Kırgızistan’ın köylerinin temiz içme suyuna erişimi için 100 milyon yuan miktarında yardımda bulunacağını bildirdi. Cumhurbaşkanlığı İdaresi Stratejik Gelişim, Ekonomi ve Finans Bölüm Başkanı Nursulu Ahmetova, İlçe merkezlerinde temiz su altyapısının kalitesini iyileştirmek ve geliştirmek için 100 milyon dolarlık 48 proje önerildiğini duyurdu.
Bu hibenin etkisinin, aynı zamanda çevrenin korunmasına ve doğal kaynakların dikkatli bir şekilde iyileştirilmesine de yansıyacağı belirtilmektedir.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı’nın Çin'e ilk resmi ziyaretinin yeterince başarılı olduğunu dike getiren ekonomist Sergey Ponomarev, “Devlet başkanlarına verilen onur nitelikleri vardı. Bu durumda, ekonomik konularda, elektrikli araçların montajı için bir tesisin kurulması çok cesaret vericidir. Bu çevre, çevreyi kirletmeyen ekolojik bir ürün olduğu için gelecek. Ve bunun için gerekli tüm temellere sahibiz. Kırgızistan ve Çin komşu olduğundan dolayı, bu daha ucuz bir ürüne yol açacaktır. Ayrıca, işçilerin maaşı ucuzdur ve bu da fiyat üzerinde olumlu bir etkiye sahip olacaktır. Buna ucuz elektrik ve liberal vergi mevzuatı eklenebilir. Bütün bunlar, Kırgızistan'da toplanan araçların iyi ve çekici fiyatlara sahip olacağını gösteriyor. Avrasya Ekonomi Birliği'ne üye olduğumuz düşünülürse, mallar bu pazarın tamamı için hesaplanacaktır.” dedi.
Çin’in yardım sıfatında tahsis edeceği paralara değinen Ponomarev, bu yardımların belirli projelerin hayata geçirilmesi için kullanılacağını ve gelecekte o paraları geri vermek zorunda kalınmayacağına vurgu yaptı. Ekonomist, “Görüşmede Kırgızistan Ekonomi Bakanı Oleg Pankratov’un da bulunması tesadüf değildir. Üst düzay konular her zaman hükümet üyelerinin katılımıyla ele alınır. Çin ile ilişkilerin gelişmesi stratejik bir gelecektir. Bir yandan, Avrasya Ekonomik Birliği'ndeyiz ve diğer yandan da Çin ekonomisi dünyada 2 numaraya ulaşıyor, ancak yakında 1 numara olacak. Çin'in "Tek Kemer, Tek Yol" gibi büyük projelerini unutmayalım. Finansal kapasite için bu tür projeler inanılmaz derecede büyüktür. Çin Kırgızistan da dahil olmak üzere yapısal olarak para yatırıyor. Hiç kimse tarihte böyle projeler yapmamıştır.” diye yorumladı.
AEB ve ŞİÖ arasındaki iş birliğinin olumlu bileşeni hakkındaki görüşlerini paylaşan Ponomarev, “Tamamen farklı bir platform olacak. Kırgızistan için bu, çok değerli bir transit ve üretim oyuncusu olmak anlamına geliyor. Ayrıca deniz yolları ve denizcilik lojistiği açılacak. Çin ile uzun vadeli projeler, bazı oyuncular tarafından reddedilmesine rağmen, bu tür projelerin ekonomik çıkarları zarar görecek. Şimdi politikacıları B'den B'ye (iş ve işyeri) formatlamak gerekiyor. Kırgızistan'ın bununla ilgileniyor.” ifadelerini sözlerine ekledi.
Uzman ayrıca, yakın gelecekte, Çin’in Bişkek Büyükelçiliği'nde meydana gelen patlamadan sonra karmaşık hale gelen vize rejimi ile sorunun çözülmesi gerektiğine dikkati çekti.
Çin ve Kırgızistan arasındaki ticaret ve ekonomik ilişkilerin gelişmesiyle ilgili konuşan Ponomarev, bu ilişkilerin her iki yönde de geliştirilmesi gerektiğini kaydetti. Uzman, “Çin'de, son yıllarda, yaşam standardı yükseldi. Geçen yıl oraya ürünlerimizi, örneğin, kiraz ihraç ettik. Bir bütün olarak, Çin'e, örneğin işlenmiş ürünlere, meyve ve sebzeye ve diğerlerine çok şey tedarik etmek mümkündür, çünkü Çin büyük bir pazardır. Örneğin, aynı elektrikli araçların üretimi için ortak girişimler yaratılırsa, AEB pazarına ek olarak, Çin'e de tedarik edilebilir. Ama şimdi sadece bazı ürünleri ihraç edebiliriz.” dedi.
Sooronbay Ceenbekov’un Çin’eyaptığı ziyareti hakkında olumlu fikirleriyle paylaşan İktisadi Bilimler Doktoru Kubanıçbek İdinov, “Kırgızistan'a paraların tahsis edilmesi harika bir şey. 2020'den itibaren başlayacak olan para, yolların iyileştirilmesi ve aynı zamanda bitki sağlığı laboratuvarlarının inşa edilmesi için kullanılacak. Bu laboratuvarlar, Kırgızistan'ın dünya standartlarında ürünlerin işlenmesinde yardımcı olacaktır. Ayrıca, Çin'e ürün temini konusunda bir anlaşma imzalandı. Bu parayı ileriye dönük olarak kullanmaya çalışmak gerekir. Bu istasyon aracılığıyla dünya pazarına girebiliriz. Kırgızistan için yeni fırsatlar yaratılıyor.” şeklinde konuştu.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov'un ziyareti gerçekten de iyi geçti, önemli konular görüşüldü. Şimdi Ceenbekov, Dışişleri Bakanı Erlan Abdıldayev'e göre, 17 sözleşmenin gözden geçirilip imzalanacağı Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesine katılacak.
Kırgız Ulusal Haber Ajansı Kabar
Rusça'dan Türkçe'ye çevrildi
