BM'nin rakamlarına göre dünya nüfusunun yüzde 3.2'si göçmen olarak yaşıyor. Türlü nedenlerle gerçekleşen bu göçlerden nasibini alan ülkelerden biri de Türkiye. Özellikle Suriye Savaşıyla birlikte milyonlarca Suriyeli Türkiye'de sığınmacı oldu. Ama Türkiye'deki göçmenler sadece Suriyeli sığınmacılardan ibaret değil. Pek çok araştırmaya konu olan göçmenlerin bu kez "yaşam memnuniyeti" araştırıldı. İstanbul ve Marmara Üniversitelerinden iki akademisyenin, İstanbul'da çoğunlukla Özbekistan, Rusya, Türkmenistan, Gürcistan ve Ermenistan'dan gelen bin "düzenli göçmen" ile görüşerek yaptıkları araştırma ilginç bir sonuç verdi: Göçmenlerin "yaşam memnuniyeti", İstanbullulardan yüksek çıktı.
İstanbul Üniversitesinden Yrd.Doç.Dr. Özge Gökdemir ve Marmara Üniversitesi öğretim elemanı Arş.Gör.Dr. Songül Gül tarafından, İstanbul’a yurt dışından gelen yabancı göçmenlerle ilgili çalışma yapıldı. Göçmen mutluluğunun araştırıldığı çalışmada, İstanbul’a göç eden göçmenlerin Türkiye halkından daha mutlu oldukları tespit edildi.
Birleşmiş Milletlerin 2013 sonunda açıkladığı Küresel Göç Raporu İstatistikleri’ne göre bugün dünya nüfusunun yüzde 3,2 gibi bir bölümü, yani yaklaşık 232 milyon kişi doğdukları ülke dışında yaşıyor. Savaş, doğal afet gibi zorunlu göç edenlerin dışında sadece daha iyi yaşam koşullarına ulaşmak amacı ile göç eden insanların ilk hedefleri gelirlerini artırmak.
Uluslararası alanda gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere göçün yanı sıra, gelişmekte olan ülkeler arasında da göç önemli boyutlara ulaşıyor. Öte yandan son yıllarda yapılan mutluluk çalışmaları göç literatürü üzerinde de yapılıyor.
Daha önceki bir çalışmasında Hollanda’da yaşayan Türkiye kökenli göçmenlerin yaşam memnuniyetini inceleyen İstanbul Üniversitesi öğretim elemanı Özge Gökdemir ve Marmara Üniversitesi öğretim elemanı Songül Gül, birlikte yürüttükleri İstanbul Üniversitesi BAP Birimi ve TÜBİTAK Doktora Sırası Araştırma Bursu destekli çalışmalarında İstanbul’da yaşayan düzenli göçmenlerin (oturum izni almış göçmenler) yaşam memnuniyetlerini inceledi.
İstanbul’a yurt dışından gelen yabancı göçmenler ile ilgili yapılan çalışmalar içerisinde bir ilk olma özelliğini taşıyan araştırmada dikkat çekici sonuçlar çıktı. Çalışmadan elde edilen sonuçlarda İstanbul’a göç eden göçmenlerin Türkiye halkından daha mutlu oldukları tespit edildi.
Türkiye’de yaşayan bireylerin yaşam memnuniyeti ortalaması 6.38 ve İstanbul’da yaşayan halkın 6.47 iken, İstanbul’da yaşayan göçmenlerin yaşam memnuniyeti ortalamasının 6.97 olduğu saptandı. Göçmenlerle yapılan çalışmaların pek çoğunda, göçmenler gittikleri ülke halkından daha mutsuz çıkarken, İstanbul’daki göçmenlere yönelik yapılan çalışmada tam tersi bir sonuçla karşılaşıldığı belirtildi. Göçmenlerin gerek Türkiye halkından gerekse İstanbul halkından daha mutlu oldukları tespit edildi.
Çalışmada İstanbul’da yaşayan göçmenlerin hangi uyruklu oldukları incelendiğinde ilk sıralarda Özbekistan, Rusya, Türkmenistan, Gürcistan ve Ermenistan geldi. Bir diğer yandan uluslararası literatürde göçün yönünün genelde benzer ekonomik düzey ülkelerden olduğu görüldü. Bu çalışmada da İstanbul’da yaşayan toplam bin düzenli göçmen ile görüşüldü. Bunların 734’ünün Türkiye gibi orta gelir grubu ülkelerinden geldiği anlaşıldı.
Yine çalışmada göçmenlerin kendilerini sosyal ve ekonomik anlamda Türkiye halkı ile kıyasladıkları tespit edilirken, bu durumun bireylerin mutluluğunu azalttığı belirlendi. Yani göçmenlerin, mutlak gelirden ziyade bireylerin kendi gelirlerini başkalarının gelirleri ile kıyaslama durumu olan nispi gelire önem verdiği görüldü.
Kadın göçmenlerin mutlulukları üzerinde mutlak gelirleri etkili olurken, erkek göçmenlerin mutlulukları üzerinde nispi gelirin etkili olduğu görüldü. Yani; gelir düzeyi daha yüksek olan kadınların daha mutlu oldukları gözlemlenirken aynı ilişki erkek göçmenlerde görülmedi. Erkek göçmenlerin mutluluklarında diğer kişilerin gelirlerine göre kendi gelirlerinin nasıl olduğu etkili oldu. Eğer erkek göçmenlerin gelirleri diğerlerine göre düşük ise mutluluklarının azaldığı gözlemlendi.
Göçmenlerin yaşam memnuniyeti üzerinde ülkedeki sağlık sistemi, eğitim sistemi, göç politikaları, demokrasi etkinliği, insan haklarına saygı gibi kurumsal kavramların da etkili olduğu tespit edildi. Göçmenlerin maruz kaldığı ayrımcılık ve dışlanmanın da mutluluk seviyesini düşürdüğü gözlendi.
