BİŞKEK, 23 Ekim 2018 /Kabar/. Dünyayı kalemiyle fetheden Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’un “Cemile” adlı eserinden uyarlanan “Cemile” oyunu geçen hafta Cuma günü Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de sahneleştirildi.
Azerbaycan Devlet Rus Dram Tiyatrosu’nda sahne alan Cemile oyunu Uluslararası Türk Kültür ve Mirası Vakfı desteğiyle 19 Ekim’de Bakü’de gösterildi.
Uluslararası Türk Kültür ve Mirası Vakfı Direktörü Günay Efendiyeva, sözkonusu etkinliğin dünyaca ünlü yazar, Türk dünyasının guru olan Cengiz Aytmatov’un doğumunun 90. yılına ithaf edildiğini söyledi.
Efendiyeva, dahi yazarın çalışmalarının vatanseverlikle dolu olduğunu, esrlerinde Kırgızistan'ın zengin kültürünü ve geleneklerini gösteren Kırgız halkının yaşam ve özlemlerini anlattıklarını ifade etti.
Eserlerinin tüm dünyada saygı gördüğünü dile getiren Efendiyeva, jübile etkinliğin düzenlenmesinde destek için Azerbaycan Kültür Bakanlığı, Yazarlar Birliği, Kırgızistan Büyükelçiliği, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Parlamenter Asamblesi’ne teşekkür etti.
‘Azerbaycan Kültür Bakanlığı, yazarın 90. yıldönümü vesilesiyle büyük çaplı bir etkinlik için hazırlanıyor’
Kardeş Türk halklarının birleşmesine neden olacak etkinliğin organize edilmesi için Uluslararası Türk Kültür ve Mirası Vakfı’na teşekkürde bulunan Azerbaycan Kültür Bakanı Abulfas Garayev, “Cengiz Aytmatov, parlak bir nesir yazar, bu kült kişilik çok büyük bir miras bıraktı, kalbimizde sonsuza kadar yaşayacak. Azerbaycan'ı çok sevdi, halkımıza büyük bir sıcaklıkla davrandı, sık sık buraya geldi. Azerbaycan Kültür Bakanlığı, Aralık ayında planlanan büyük yazarın 90. yıldönümü vesilesiyle büyük çaplı bir etkinlik için hazırlanıyor. Kendisiyle tanıştığımı hatırlatmak isterim, Cengiz Törökuloviç harika bir insandı. Türk dünyasının gurur kaynağıdır. Yazarla veda törenine nasıl katıldığımı hatırlıyorum. Bu telafisiz kayıp.” ifadelerini kullandı.
Performansın genel yönetmeni, ASSOL Holding Direktörü Assol Moldokmatova, “Cengiz için Ağlamak” şiirini okudu, salondakiler ayakta alkışladılar.
Azerbaycan Yazarlar Birliği'nin Başkanı, halk yazarı Anar, Cengiz Aytmatov hakkındaki fikirlerini paylaştı ve kalemin üstün ustasının dünyaya büyük miktarda dini eser verdiğini, Tanrı'dan bir yetenek olduğunu söyledi. Anar, “Cengiz’in çocukluğu zor geçti, babası Stalinist baskının kurbanı oldu. Bu, yazarın çalışmasına yansıdı, bütün eserleri maneviyatla doldu, okuyucu üzerinde derin bir izlenim bıraktı. Bakü, Bişkek, Ankara ve diğer şehirlerde tekrar tekrar Cengiz Törökuloviç ile görüştük, düşüncelerimi sık sık onunla paylaştım ve o da beni her zaman destekledi.” ifadelerine yer verdi.
Kırgızistan’ı dünyaya tanıtan Cengiz Aytmatov’un oğlu, diplomat skar Aytmatov da etkinlik çerçevesinde babası hakkında anılarını anlatarak, şunları söyledi:
“Daha küçükken 8 yaşımda babam beni Bkü’ye getirdi. Bu benim ilk yurt dışı ziyaretim idi. İşte o zaman Bakü ve Azerbaycan’ı sevdim. Ülkenizde bir çok insanın babamın çalışmalarının hayranı olduğunu biliyorum, benim için bu büyük bir onur. Eminim bugünkü performans da büyük bir başarı olacak, çünkü “Cemile” hikayesi, Cengiz Aytmatov'un en popüler eserlerinden biri olan aşk şarkısı. Bugün burada olan herkese teşekkür ediyorum.”
Onurlu konukların konuşmalarının ardından izleyicilere “Cemile” adlı oyunu sunuldu.
“Cemile”, 1958 yılında Rusça yayınlanan Kırgız yazarı Cengiz Aytmatov’un ilk büyük romanıdır. Çok güzel bir kız olan Cemile; soylu, zengin bir aileye gelin olarak gider. Evlendikleri yıllarda II. Dünya Savaşı başlar ve her erkek gibi bu güzel kızın kocası da savaşa gider. Kocası savaştan çok uzun bir süre gelmediği için Cemile de arkasından, savaştan sakat olarak gelmiş Danyar adlı bir delikanlı ile savaş alanına gönüllü olarak erzak götürmeyi kabul eder. Cemile’nin kocası ailesine haber göndermek için mektup yazar. Yazar yazmasına ama mektupların sadece sonunda “karım Cemile’ye selam ederim” der. O günlerde hep Cemile’nin yanında olan Danyar, Cemile’nin günden güne ilgisini çeker. Göremediği, duyamadığı hatta yaşayıp yaşamadığını bile bilmediği kocasından çok daha fazla ilgi ve sıcaklık gösterir.
Cemile ile Danyar arasında bir aşk başlar. Haftalar geçer, aylar geçer. Yengesi Cemile ile Danyar’ın yakınlaştıklarını farkındadır. Bir gün Cemile ve Danyar’ın köyden kaçtıklarını görür. Arkalarından bağırır ama sesini duyuramaz. Cemile’nin eşi köye geri döner. Olaylara çok sinirlenir. Fazla üzülmez; yeniden evlenebileceğini düşünür. Yazar, okumak için köyden ayrılır. Çok güzel resim yapabilmektedir. Kendisini geliştirir ve ünlü bir ressam olur.
Cengiz Aytmatov
Kırgızistan’ın kuzeyindeki Talas bölgesinin Şeker köyünde 12 Aralık 1928’de dünyaya gelen Aytmatov, Kazakistan Cambul Veterinerlik Teknik Okulunda okudu.
Öğrenimine Bişkek'teki Tarım Enstitüsü ve Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü ile devam eden Aytmatov, yazarlık kariyerine Moskova'da başladı.
Pravda gazetesinde çalışan Aytmatov, 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliğine üye olarak kabul edildi.
Eserleri 150’nin üzerinde dile çevrilen yazar ve devlet adamı Aytmatov, 1963’te Lenin Ödülü’nü aldı, 1970’te kaleme aldığı "Selvi Boylu Al Yazmalım" romanı Türkiye’de beyaz perdeye uyarlandı.
Aytmatov’un eserleri arasında Zorlu Geçit (1956), Yüz Yüze (1957), Cemile (1958), İlk Öğretmenim (1962), Dağlar ve Steplerden Masallar (1963), Elveda Gülsarı (1966), Beyaz Gemi (1970), Selvi Boylum Al Yazmalım (1970), Fuji Dağı'nın Tepesi (1973), Gün Olur Asra Bedel (1980), Darağacı-Dişi Kurdun Rüyaları (1988) ile Rusya ve Kırgızistan’da pek çok ödül alan Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı bulunuyor.
Sovyetler Birliği’nin dağılması ve Kırgızistan’ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra edebi çalışmalarının yanı sıra ülkesini Lüksemburg, Belçika ve Hollanda’da büyükelçi olarak temsil eden Aytmatov, AB, NATO, UNESCO ve Benelüks ülkelerinin Kırgız delegeliğini de üstlendi.
Aytmatov, 2008’de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan’ın başkenti Kazan’da ani böbrek rahatsızlığı geçirmiş, tedavi için götürüldüğü Almanya’da 10 Haziran’da 79 yaşında hayatını kaybetmişti.
Yazar Aytmatov, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'teki Ata Beyit Ulusal Anıt Mezarlığı'nda babası Toleykul Aytmatov'un mezarı yanında toprağa verilmişti.
Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), 2018'i Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'u "Anma Yılı" ilan etmişti.
