Kırgız mutfağının lezzetli tatlıları sadece süt, et ve tahıldan oluşur demek mümkün değildir. Kırgız mutfağı içine binlerce çeşit barındırır. Söylemek gerekirse yemeklerin doğal ürünlerden pişirilip soğumadan servise geçmesi buna delil olabilir. Kırgız halkının misafir perverliği sembolü olarak Beşparmağı gösterebiliriz.
Kırgızistan’da, şehirlerde Rus mutfağına sıklıkla rastlansa da, kırsal kesimlerde tamamen et, süt ve ekmek üzerine kurulu geleneksel yemekler ağırlıktadır. Et olarak, öncelikle at, koyun ve sığır eti tüketilmektedir. Süt ürünlerinde ise, çeşit daha fazla. Ayran ve kefir’in yanında süzme yoğurt, “kurut” adı verilen kurutulmuş koyun peyniri, lor, “bıştak” denilen taze tuzsuz peynir, kaymak, ve bütün Orta Asya’nın gözdesi olan“kımız” en yaygın tüketilenlerdendir. Bilindiği gibi, at sütünden yapılan ve biraz alkol da içeren kımız, bölgede milli içecek konumunda. Bir besin maddesi olmanın ötesinde, kültürel ve mistik anlamlar da taşımaktadır.Kımız’ın neşe veren enerji kaynağı olduğu, kasları ve kemikleri güçlendirdiği, uykusuzluk, kansızlık, iştahsızlık, hazımsızlık, şiddetli bronşit gibi hastalıklara da iyi geldiği söylenmektedir.
Beşparmak
Beşparmağın en önemli özelliği olarak doğal ürünlerden yapılmasını söyleyebiliriz. Beşparmağı diğer yemeklerden ayıran bir özelliği de çatal ve kaşık kullanmadan beş parmak ile yenmesidir. Beşparmağın temeli et ve hamurdan oluşmaktadır. Soğan ile başlanan baharatlar eklenecek yapılan çıkta(acılı sos) çok önemlidir.
Ulusal yemeklerin en önemlisi olan beşparmak Narın yemeğinden ayrı olarak kendince yemek olarak ortaya cıkmış . O yüzden bazı yaşlı insanlar “Kesme Narın” diyorlar. Eski Narın yemeğinin devamı olan beşparmağın yapılması genellikle Narın’a benzer olsa bile eklenen ürünlerin sayısı arttırılarak reçetesi değiştirilmiştir.
Şimdi ise beşparmak konuklara sunmada tercih edildiği görünmektedir. Yemekten sonra beyaz serke ve çay ısmarlanır.
Gerekli malzemeler:
· Et 500-600 gram,
· Orta ölçüde hamur,
· Çık (sos) 250-300 gram.
Hazırlama yöntemi: eti pişirerek soğutmadan küçük parçalar halinde doğranır. Et çorbasına önceden hazırlanmış kesme eklenir, sonra doğranmış et üzerine eklenir ve çık dökülerek karıştırılır. En sonunda kazı-karta üzerine doğranır ve servis edilmeye hazırdır.
Kuurdak
Kuurdak - Orta Asya'nın en yaygın et yemeklerinden biridir. Kuurdak kavurmanın,ulusal yemekleri pişirme gibi yöntemleri var. Kırgız halkı Kuurdak’ı yeni kesilen hayvanın (koyun, inek, keçi), iç organları (karaciğer, kalp, böbrek, çuçuk v.b.)boyun, bokono, arka etleri karıştırılarak kavrulur.
Kullanılacak malzemeler:
· 1 kg et,
· 250 gram yağ,
· 3-4 soğan,
· 4-5 patates,
· 3-4 yeşil biber,
· 1 sarımsak,baharatlar
· Tada göre biber ve tuz.
Hazırlama yöntemi:
İlk karın ile böbrek yağa koyulur, üzerine doğranmış et eklenir, sonra hazırlanmış soğan, sarımsak eklenip hepsi karıştırılarak kavurulur ve tuz, karabiber eklenir kısık ateşte 30-40 dakika pişirilir. Zaman zaman karıştırılmalı. Kuurdak kavrulmuş yağı ile sunulur. Kuurdak’ın bir kaç çeşit kavrulma şekli vardır.
Kara kuurdak
İnek, kuzu, koyun, keçi, geyik etlerinden yapılır.Et kahverengi haline gelene kadar yağda kavurulur.Karaciğer, kalp, böbrek eklenerek yapılan kuurdak lezzetli ve az tuzlu ve acı olur.
Sokuldak kuurdak
Kuş başı halinde doğranan genç hayvanın etinden buharda buğulanarak daha sonra da küçük ateşte pişirilir. Bu Kuurdak’ın eti yumuşak olur.
Borpoşo kuurdak
Kavrulmuş ete biraz su dökülür ve 30-40 dakika kısık ateşte pişirilir. Borpoşo kuurdak Çık(sosu) ile sunulur.
Tonçon et
Gerekli malzemeler:
· İnek eti - 400 gram
· Hamur
· Havuç - 1 adet
· Soğan - 2 adet
· Sarımsak - 2 adet
· Yağ - 100 gram
· Tuz ve karabiber isteğe göre
Hazırlama yöntemi:
1. Eti aldığımız gibi ikiye bölerek tuz eklenir
2. Sarımsak ve havuç küçük-küçük doğranır ve ayrı tabağa koyulur
3. Kızarmış yağda etin iki tarafı kavurulur
4. Sonra soğan eklenir
5. Hamuru 1 cm kalınlığında hazırlayıp önceden yağ dökülen tencereye koyulur
6. Hamurun üzerine kavurulmuş soğan, sonra da etin bir parçası eklenir
7. Etin üzerine havuç ve biber katılır
8. Sonra etin ikinci parçası koyulur ve havuç, sarımsak eklenir
9. Katlanan et hamur ile örtülür.
Uyarı! 180 derecede40-50 dakika pişirilir.
Sür naarın
Gerekecek malzemeler:
· Kurutulmuş et - 500 gram,
· Sos - 350 gram,
· Soğan - 1-2 adet,
· Sarımsak - 2-3 tane.
Hazırlama yöntemi:
Sür Naarın’ı yeni kurutulmaya başlanan etten yapılması tavsiye edilir. Kurutulan et tavada 1.5-2 saat haşlanılır, piştiğinde alınır. Et soğuduktan sonra sosu eklenerek servise sunulur.
Çuçuk
Gerekecek malzemeler:
· 300 gram at kazısı,
· 200 gramm yağsız et,
· Bağırsaklar,
· Tuz,
· Biber,
· Soğan,
· Sarımsak,
· Kimyon,
· Defne yaprağı
Hazırlama yöntemi:
At kazısı ile ince kesilen ete tuz, doğranmış soğan ve sarımsak eklenilir ve tavaya koyulup kapağı kapanır. Sonra tuzlu ılık suda bir az bekletilir.Biraz zaman geçtikten son biber, sarımsak, kimyon eklenir sonrasında ince doğranan etin dışından kazı örtülür ve temiz yıkanmış bağırsağa giydirilir, tencereye koyulup pişirilir. Pişirme zamanında yavaş haşlanmalı.Bağırsak fazla şiştiyse bir iğne ile delinmeli. Aksi takdirde patlayabilir. Çuçuk 1,5-2 saat arasında pişirilir. Eğer çuçuk uzun zaman saklanacaksa, o zaman sadece tuz kullanmak gerekir.
http://kyrgyz-national-dishes.blogspot.com/2016/03/krgz-ulusal-et-yemekleri.html
Resimler İnternet'ten alındı
