Geçtiğimiz hafta, Çin'in Orta Asya ve Kırgızistan'a, özellikle de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nden gelen tekstil ürünleri ve giyim eşyalarına yapılan ihracatın resmen artmasını ilan ettiği ile farklılık yarattı. Sincan Uygur Özerk Bölgesi tarafından edinilen bilgiye göre, ihracat büyümesi yüzde 20 olarak gerçekleştirildi. Çin'in Kırgızistan'ın önceden de ana mali sponsoru olduğunu göz önüne alarak, hazır ürünlerin cumhuriyete ihraç edilmesinde böylesine önemli bir artış, bir şekilde yerel üreticilerin gelişimini etkileyebilir. Kırgızistan'ın dikiş sektörünün özellikle ihracata yönelik olması nedeniyle, yani Kırgızistan'da yapılmış kıyafetler AEB ülkelerine ihraç ediliyor, ayrıca Çin'den gelen Çin ihracatı Kırgız kıyafetçilerini etkilemiyor. Ancak, Çin'den gelen tekstil ürünleri ve hazır olan giyimler kalite ve fiyat açısından yerel ürünlerden daha düşüktür ve bu yüzden ordan ihraç edilen eşyaları düşük gelirli aileler satın alıyor.
Çin kaynaklarına göre, Sincan'dan ihraç edilen tekstil ürünler ve giyseler 10,24 milyar yuan olarak gerçekleşti, 2016 yılı ile karşılaştırıldığında bu gösterge % 23'e daha fazladır. Urumçi şehir gümrüğüne göre, bu tür ürünlerin ana pazarları Kırgızistan ve Kazakistan. Aynı zamanda, Çin ile Kırgızistan arasındaki gümrük ücretlerinin hesaplanma sisteminin yaklaşık 4 kat farklı olduğu bilinmektedir.
Bu arada, Sincan'ın ekonomik potansiyeli hızlı bir şekilde büyüyor. Sadece ilk çeyrekte, Sincan'daki tekstil ve konfeksiyon sektöründeki sabit varlıklara yapılan sermaye yatırımları 3.74 milyar yuan seviyesinde gerçekleşerek, yaklaşık % 40'lık bir artış gerçekleşti. Sadece 2017 yılında, Sincan'daki bu endüstrideki sabit varlıklara yapılan yatırım 72 milyar yuan'ı aşmalıdır. 2016 yılında ihracatın yaklaşık dörtte bir oranında büyümesi, Çin'den daha önemli bir ihracat akışına hazırlanmak için Kırgız üreticileri ve ilgili hükümet organları tarafından mutlaka hesaba katılmalıdır.
Geçen haftadaki önemli olaylardan biri, ülke başkenti Bişkek'te çok sayıda yolcu koltuğunun olduğu büyük otobüslerin sunumunun yapılmasıdır. 12 yeni otobüsün ülkeye getirilmesi “Şıdır Col KG” şirketinin özel hesabıyla ve 16 Aralık 2016 tarihinde söz konusu şirket ile Bişkek Belediyesi arasında imzalanan Mutabakat Zaptı üzerine gerçekleştirildi. Toplam olarak, yatırımcıların 100 adet otobüs getirmeyi planladığı belirtildi. Hengtong markasındaki yeni getirilen otobüsler 80 adet yolcu koltuğu için tasarlanmıştır ve gazla çalışır. Otobüs ayrıca, engelli insanları taşımak için de hesaplanmıştır. Halka rahatlık verecek otobüsler, 13 Mayıs'tan itibaren çalışmaya başladı. Ücret 8 somdur.
Kırgızistan, potansiyel yatırımcıları ülkeye çekmek konusunda geçen hafta faaliyetlerine devam etti. Kırgızistan’ın Güney Kore Büyükelçiliği, Seul'da gerçekleştirilen Yatırım seminerine katıldı. Kırgızistan'a ithafen etkinlik, Kore Gıda Derneği ile birlikte Vision K şirketi tarafından düzenlendi ve seminere 30'dan fazla Kore yatırımcıları ve şirketleri katıldı. Seminerde sunum yapan Danışman Atay Namatbayev, etkinlik katılımcılarına ülkenin ekonomik durumu ve Kırgızistan'ın yatırım olanakları hakkında anlattı. Konuşmasında diplomat, Kore'nin iş dünyasını Kırgızistan'ın yatırım projelerine aktif olarak katılmaya çağırırken, Avrasya Ekonomik Birliği bölgesi çerçevesinde ve Kırgız ürünlerinin GSP + statüsü kapsamında AB ülkelerine ihraç edilmesi konusunda ülkenin avantajlarını belirtti. Seminer sırasında, Kırgızistan hakkında video gösterildi, ülke turizmi ve yatırm potansiyeli anlatılan materyaller, ayrıca “Kırgızistan’ın En İyi İhracatçısı” isimli brosürleri dağıtıldı. Kore tarafı, ülkeye olan ilgisini dile getirdi ve yakın zamanda tanışmak üzere Kırgızistan’a ziyaret gerçekleştireceğini bildirdi.
Geçen hafta Kırgızistan Para Fonu temsilciliği kendisini iyi bir şekilde gösterdi. Uluslararası Para Fonu Orta Doğu ve Orta Asya Bölge Müdür Yardımcısı Juha Kahkonen'e göre Kafkasya ve Orta Asya'daki dış çevrenin biraz iyileşmesine rağmen, büyüme görünümü tarihsel standartlarla sınırlı kalmaktadır. Bölgelerdeki ülkelerde yavaşlayan büyüme riskleri ağırlık kazanmaya devam ediyor. Juha Kahkonen'e göre ekonomik büyüme potansiyelini ifşa etmek ve geçmiş şokların sonuçlarını aşmak için kapsamlı bir reform paketine ihtiyaç duyulmaktadır. Kahkonen, “Güçlü bir finansal sektör, çok ihtiyaç duyulan ekonomik dönüşümler için son derece önemlidir. Bununla birlikte, ekonomik aktivitedeki düşüş ve 2014'ten beri ABD doları karşısında para birimlerinin zayıflaması, aşırı derecede engellenmiş ve büyük oranda dolarlaştırılmış finansal sektörler için ekstra stres yarattı ve sonucu onların çok zayıf oldukları ve aktif bir iyileşme sağlayamadıkları ortaya çıktı. Mali sektörün erken restorasyonu olmaksızın, bütçe daha da baskısına maruz kalacak ve ekonomik dönüşümler torpido haline getirilecek” dedi. Mali sektördeki sorunların kötüye gitmesi, ülkenin birçok bölgelerini etkilediğini söyleyen Kahkonen, “2014 yılının ortalarından beri, emtia fiyatlarındaki düşüş ve belli başlı ticaret ortaklıklarındaki azalan faaliyet borçlular için borç servisini zorlaştırdı. Bu, döviz cinsinden krediler için özellikle geçerlidir; bu durumda, ulusal para biriminin zayıflaması borç ödeme maliyetlerinde bir artışa neden olmuştur. Buna göre vadesi geçmiş krediler arttı, bankaların zor zamanlarda yarattığı rezervler azaltıldı. Bu durum, sermayelerini daha da azalttı; birçok banka zaten uluslararası standartlar altında sermaye yeterliliğine sahiptir. Buna ek olarak, bazı durumlarda denetçilerin sınırlı bağımsızlığı, haksız kredi uygulamaları sorunu dahil, yerleşik sorunlara değinme sürecini engellemektedir. Bu zayıflıklar kredi büyümesini geriletmekte ve bankalara olan güvenini zayıflatmaktadır” ifadelerini sözlerine ekledi.
Geçen hafta içinde, Kırgızistan ve İran arasındaki ticaret hacmi 14.8 milyon ABD doları olarak gerçekleşti ve büyük bir büyüme potansiyeline sahip olduğu belirtildi. Bunun hakkında Kırgız tarafı, iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik işbirliğini genişletme amacıyla İranlı iş adamlarıyla Bişkek'te düzenlenen yuvarlak masa toplantısı sırasında belirtti. Yuvarlak masa toplantısına İran'ın Kırgızistan Büyükelçisi Ali Mojtaba Ruzbahani, iki tarafın iş adamları ve ülkenin devlet yapılarının temsilcileri katıldı. Girişimcilerin Kırgızistan'da karşılaştıkları çeşitli sorunlar ele alındı. Toplantıda, Kırgız tarafı, Kırgızistan'da bir İran ticaret evi yaratılmasını önerdi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin geçen yılın sonunda ve 10 şirketin temsilcileri ve İran'ın 30'dan fazla girişimciler ile birlikte İran Dışişleri Bakanı Zarif Mohammed Cevad'ın bu yıl ilk baharda ülkeye gerçekleştirdiği resmi ziyaretleri, iki ülke arasındaki ticaret ve ekonomik ilişkilerin gelişmesinde ivme kazandırdı. Bu gibi temasların ilk sonuçları, Kırgızistan'dan kısa bir süre içinde İran'a 120 ton dondurulmuş etin ihraç edilmesi cesaret vericidir.
Uluslararası finansal kuruluşlar da geçen haftada kenara çekilmedi. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Kırgızistan'ın 4 şehrine su tedariki için 22 milyon euro ve 7 milyon dolar ayırdığını açıkladı. Bu anlaşma, Mayıs ayının başında Kırgızistan Hükümeti ile Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) arasında Kıbrıs'ta imzalanmıştı.
Genel olarak, Kırgızistan'ın EBRD ile işbirliği, geçen yıl önemli ölçüde aktiv hale getirildi. 2016 yılı sonucuna göre Banka'nın aktif portföyü 48 milyon dolarlık 25 proje, 2015 yılında portföy 35 milyon ABD doları tutarında 18 projedir.
