Geçen hafta ekonomik alanda devlet kurumlarının yeniden canlandırılması ile hatırlanacak. Kırgız Cumhuriyeti Başbakanı, Rusya’nın başkenti Moskova'da düzenlenen Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Başbakanları Konsey Toplantısında, katılımcıları ticaretteki çalışmalarını yoğunlaştırmaya çağırdı; bu da BDT çalışanlarını kendi aralarında ticaret yapmalarına engel oluşturmamak için zorlama girişimi olarak değerlendirilebilir. Öte yandan, bu hafta Kazakistan açıkça, Kırgızistan'ın petrol ürünlerini ihraç etmesine izin vermeyeceğini, çünkü cumhuriyetin kendi ihtiyaçları için petrol satacağını belirtti. Diğer önemli bilgiler de, bankacılık sektöründeki nüfusun artan güvenliğinin yanı sıra, kırsal nüfusun, bankalara ek olarak, tasarruflarını çiftlik hayvanlarının alımına yatırmasıyla da ilgilidir. Bu yıl Çin'e çok miktarda tarımsal ürün ihraç edildi ve Çin'deki EXPO-2019 sergisinin ardından çevre dostu ürünlerle ilgilenen büyük Çinli şirketler Kırgızistan'a akın etti. Ülkede elektrik için alacak hesapları azaldı ve Kırgızistan, reformcılığa liderlik eden ülkelerin iş yapma şartlarını yaratmalarında ilk 20'ye girdi.
Güvenmeye başladılar. Bu hafta Kırgızistan'ın bankacılık sektörünün mevduat tabanının % 11 arttığı belli oldu.
Kırgız Cumhuriyeti Mevduat Koruma Ajansı Genel Müdürü Erkebay Murzabekov, 2019'da bankacılık sektörünün toplam mevduat tabanı 145 milyar som olduğunu açıkladı.
Murzaekov, “Aynı zamanda, bireylerin mevduat tabanı % 7 oranında artmıştır. Bütün bunlar devam etmekte olan çalışmalar kapsamında sağlanmış ve bankacılık sistemine olan güveni göstermektedir.” dedi.
Somut yardım. Kırgızistan’ın Issık Göl bölgesinde, katılımcılardan biri Garanti Fonu olduğu Dünya Bankası'nın “Süt sektörünün verimliliğindeki kapsamlı artış” projesinin pratik uygulaması başladı.
Garanti Fonu Yönetim Kurulu Başkanı Malik-Aydar Abakirov’a göre, toplam 2 milyon dolar tutarındaki “Çiftlikte Yatırımlar” bileşeni kapsamında, Garanti Fonu başvuru sahipleri için seçim sürecine katılır, çiftçilerle yani borçlu gruplarının üyeleri ile kredi anlaşmalarının yürütülmesini sağlar ve kredi geri ödeme planına uygunluğunu izler, kredilerin geri ödenmesinden sorumludur.
Tasarruf yolları. Bu hafta, Kırgızistan'da tasarruf konusu ile ilgili yapılan nüfus temelli bir anketin sonuçları açıklandı. Anket, çoğu insanın bankalara yatırım yaparak ve hayvancılık satın alarak kazançlarından tasarruf etmeyi tercih ettiğini ortaya koydu.
Anketin Kırgız Cumhuriyeti Merkez Bankası ile ortaklaşa yürütüldüğünü söyleyen Uluslararası İşbirliği Tasarruf Bankaları Fonu bölgesel koordinatörü Ani Hoyer, “Yılın başında 2 bin 100'den fazla hanehalkı anketi yaptık. İnsanların ne tür tasarruflara sahip olduğunu, görünümleri nasıl koruyabileceklerini ve bankacılık sistemiyle nasıl ilişki kurduğunu öğrenmek istedik. Böylece, insanların tasarruf yapmaya hazır olduklarını gördük. Ankete katılan hanelerin yaklaşık yarısı para tasarrufu sağladığını bildirdi. Tabii ki, gelir ne kadar yüksek olursa, o kadar sık erteliyorlar. Ancak, hanelerin 2 / 3'ünün, düşük gelirli olsalar bile, paranın bir kısmını düzenli olarak biriktirmeye çalıştıkları dikkat çekicidir. En güvenli olarak bankalar mevduat ve canlı hayvan alımını düşünür. Ancak, çoğu paralarını evde tutuyor.” ifadelerini kullandı.
Kömür fiyatları. Kırgızistan'da, bir önceki hafta ortalama cumhuriyet kömür fiyatları 4524 som, ton başına 27.04 som veya % 0.6 arttı.
Merkez İstatistik Komitesi'ne göre, perakende fiyatlarının haftalık olarak izlenmesine dayanarak, 17 Ekim 2019 itibariyle cumhuriyetin 18 yerleşiminde kömür için ortalama tüketici fiyatlarının (ithal ve yerel üretim) bir analizi yapıldı.
Belirli bir bölge pazarında perakende kömür fiyatlarının önemli ölçüde farklılaştığı belirtildi. Böylece, 17 Ekim 2019 itibariyle, ortalama tüketici kömür fiyatları Batken bölgesinde (ton başına 8 bin 500 som), Kara-Suu’da (ton başına 7,745,97) ve Nookat’ta (6,986,64) ton). Aynı zamanda, minimum perakende fiyatları Narın bölgesine bağlı Çayek köyünde (ton başına 2 bin 500 som), Narın şehrinde (ton başına 3.646.92 som) ve Balıkçı şehrinde (ton başına 3.694.59 som) gözlendi.
Petrol konusunda anlaşmazlık. Bu hafta, Kazak yetkilileri, petrol ihracatının yeniden ihracat için izin vermeyeceğini söyledi.
Kazakistan Enerji Bakanı Kanat Bozumbayev, “Kazakistan, yeniden ihracat için petrol iracatına izin vermeyecek.” dedi.
Kırgızistan’a ihraç konusunda gazetecilerin sorusunu yanıtlayan Bozumbayev, Kazakistan’ın Kırgızistan’ın yeniden ihracat için petrol ihraç etmesine izin vermeyeceğini söyledi.
Kırgızistan'a resmi bir benzin ihracatı bulunmamadığına dikkat çeken Kazak yetkili, “Gri ihracat var, bu şemaları biliyoruz. Bu bağlamda, İçişleri Bakanlığı, Ulusal Güvenlik Komitesi, Maliye Bakanlığı ve Enerji Bakanlığı ile ortak bir anlaşma imzaladık ve hafif petrol ürünlerinin kara yoluyla ihracatı konusunda kısıtlamalar getirdik. Orada da petrol ihracatından bahsediyoruz. Kırgızistan'a petrol gönderirsek, bu da gümrüksüz (AEB üyesi), bütçemiz ton başına ortalama 60 dolar kaybedebilir. Ancak daha sonra bu petrol ürünlerinin ihracatı tekrar yapılmamalıydı. Petrolümüzü almak, işlemek ve daha sonra Tacikistan veya Afganistan'a bir yere benzin veya dizel yakıt satmak görevsiz değildir. Başka birinin sponsoru olmayacağız. “Yeniden ihracat olmayacak, ihtiyaçlarınız için küçük bir miktar alacaksınız ve bu iş tamamdır” diyoruz. Onlar aynı fikirde değiller.” diye konuştu.
Enerji Bakanı, Kazakistan ile Kırgızistan arasındaki müzakerelerin devam ettiğini sözlerine ekledi.
Çin’e ihracat. Kırgızistan, Çin Halk Cumhuriyeti’ne Ocak-Ekim döneminde 10 milyon dolarlık tarım ürünü ihraç etti.
Tarımsal İhracat Departmanı baş uzmanı Beksultan Arzıbayev, Kırgızistan’ın Çin’e 9 ayda 10 milyon dolar miktarında tarım ürünü ihraç ettiğini açıkladı.
Arzıbayev, Çin’e kiraz, kuru meyveler, kayısı ve bal ürünleri ihraç edildiğini kaydetti.
Öte yandan, Tarım Bakanlığı Danışmanı Azat Erkebayev, Kırgızistan’ın Çin'den çoğunlukla tavuk eti ve tüketim malları ithal ettiğini dile getirdi.
Çin’den ülkemize daha fazla ilgi. Pekin'deki EXPO-2019 Uluslararası Bahçe Bitkileri Sergisi'nde Kırgızistan'ın milli pavyonunu ziyaret ettikten sonra, 4 Çinli şirketin temsilcileri ülkeye ziyaret gerçekleştirdi.
Pekin’de gerçekleştirilen sergide Shoro, Yashar, Akun, Kırgız Organik, bal gibi firmaların 14 ürün ve 700 ünite Kırgız ürünü sergilendiğini dile getiren Bakan Danışmanı, Kırgız pavyonu direktörü Azat Erkebayev, “Ürünlerimiz çevre dostu ürün olarak meşhurdur. Pavyonun çalışma ayının 5 ayı boyunca, birçok Çinli girişimci, ürünlerimizle ilgilendi ve daha fazla işbirliği için şirketlerle tanışmak için ülkeyi ziyaret etti. Bildiğim kadarıyla, birkaç yerli şirket zaten anlaşmalar imzaladı ve şimdi iki ülkenin belgelerinin güncellenmesi süreci devam ediyor.” paylaşımında bulundu.
Kırgızistan’da iş. Bu hafta, Kırgızistan’ın İş Yapma Kolaylığı dünya sıralamasında ilk 20 reformcu ülke arasında yer aldığı belli oldu.
Dünya Bankası Grubu, 2020 tarihli İş Yapma (Doing Business) raporunu yayınladı. Rapor, tüm yaşam döngüsü boyunca küçük ve orta ölçekli işletmelerin faaliyetlerini ve uygulamadaki uygulama prosedürlerini (uygulama) düzenleyen yasal düzenlemelerin değerlendirilmesine adanmıştır.
Raporda 10 gösterge var. Afganistan'dan Zimbabwe'ye kadar 190 ülke için verilerin karşılaştırılabilirliği için yazarlar, her gösterge için girişimcilerin veya ilgili kişilerin eylemlerinin sırasının değerlendirildiği belli bir tipik durumu (varsayım) formüle etti. Aynı zamanda, ülkedeki en büyük iş merkezi olan şehir dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla, devletlerin derecelendirilmesinin oluşumu, en büyük megasitelerinde iş yapmanın basitliğine dayanıyor (Kırgızistan için burası Bişkek şehri).
Kırgızistan, hangi tür reformlar sayesinde yetkili derecelendirme reformcularının ilk 20 ülkesine girdi?
Kırgızistan'da raporlama dönemi boyunca üç reform yapıldı ve bu da iş yapmak için yasal çerçeveyi önemli ölçüde geliştirdi. Özellikle, aşağıdaki alanlarda reformlar uygulanmıştır:
Kırgızistan, elektrik kesintilerinin kontrolünü güçlendirerek ve altyapıyı modernize ederek enerji arzının güvenilirliğini artırdı
- Kırgızistan Cumhuriyeti, bankalara, finans kuruluşlarına ve borçlulara kredi bürolarına kredi puanlama hizmetleri verilerek kredi bilgilerine erişimi arttırdı.
- Kırgızistan faiz gelir vergisini kurumlar vergisi ile birleştirerek ve online raporlama yoluyla vergi raporlama ve vergi ödemeleri için bir sistem sunarak vergi ödemelerini basitleştirdi.
Dünya Bankası Bişkek Ofisi Başkanı Bolormaa Amgaabazar, Kırgızistan Cumhuriyeti’nin İş Yapma göstergelerine mutlak anlamda yansıyan iş kurallarını geliştirdiğini vurguladı. Dünya Bankası temsilcisine göre, Kırgızistan'da sürdürülebilir sosyo-ekonomik büyümeyi sağlayabilen özel sektör olduğu için iş ortamını iyileştirmek için reformları sürdürmek çok önemlidir.
Kırgızistan, İş Yapma Kolaylığı Endeksinde kaçıncı sırada?
Bu yıl Kırgızistan, İş Yapma Kolaylığı Endeksinde geçen yıla göre 10 sıra gerileyerek 80. sırada yer aldı.
Bunun nedenini açıklayan Amgaabazar, “Geçen yılın notuna göre düşüşün nedenleri, metodolojinin iyileştirilmesi ve verilerin gözden geçirilmesidir.” dedi. Karşılaştırılabilir bir metodoloji kullanarak, Kırgızistan'da iş yapma kolaylığı, geçtiğimiz yılki raporda 100'den 65.4'e, Doing Business 2020 Raporunda 67.8'e yükseldi. Başka bir deyişle, Kırgızistan dünya sıralaması liderleriyle açığı kapatıyor.
İlgi alanlarını savunmak. Rusya’nın başkenti Moskova’da düzenlenen Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Başbakanları Konsey Toplantısında konuşan Hükümet Başkanı Muhammedkalıy Abılgaziyev, “BDT'de üretilen malların, Topluluk ülkelerinin pazarlarında bir avantajı olmalı.” şeklinde konuştu.
Abılgaziyev, Kırgızistan hükümetinin BDT ülkelerinin işbirliğini ve ortaklığını daha da derinleştirme fikrini desteklediğini söyledi.
Kırgızistan Cumhuriyeti Başbakanı, birleşme çerçevesinde, katılımcı devletlerin hemen hemen tüm alanlarda çok taraflı işbirliği için tüm koşulların yaratıldığını, ortak çalışmaların muazzam bir entegrasyon deneyiminin biriktiğini ve ortak çabalarla kapsamlı bir kurumsal ve yasal çerçevenin oluşturulduğunu belirtti.
Hükümet Başkanı, “Kırgızistan Hükümeti, ekonomik ve insani işbirliğinin geliştirilmesine ilerici dinamikleri kazandırmak, halklarımızın refahını ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla işbirliğini ve ortaklıkları daha da güçlendirmektedir. Karşılıklı ticareti arttırma, Topluluk içinde ortak projeler geliştirme ve uygulama çalışmalarının hızlandırılması gerektiğini düşünüyoruz.” şeklinde konuştu.
Muhammedkalıy Abılgaziyev, bu hedeflere ulaşmak için Serbest Ticaret Bölgesi Antlaşması potansiyelinden tam olarak yararlanmanın önemli olduğunu vurguladı.
Abılgaziyev, Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması'nda belirtilen hükümlerin tamamen yerine getirilmesi durumunda, BDT ülkelerinin ekonomilerinde doğal olarak mal dolaşımında bir artışa yol açacak belirli maliyetlerin ortadan kalkacağına dikkat çekti.
Hükümet Başkanı, BDT'deki ortaklarla ticari ve ekonomik ilişkilerin önceliği göz önüne alındığında, pazarın Bağımsız Devletler Topluluğu mallarına açık olduğunu söyledi.
Başbakan, “Bu konuda, her bir taraf karşılıklılık ilkesine güvenme hakkına sahiptir ve BDT'de üretilen ürünlerin, BDT ülkelerinin ürünlerinin aksine, Topluluk ülkelerinin pazarlarında bir avantaja sahip olması gerekir. Hizmetlerde Serbest Ticaret Anlaşmasının hızlı bir şekilde tamamlanmasının, BDT ülkelerinin piyasalara modern hizmetler sunma kapasitelerinin artırılması, yalnızca vatandaşların yararına değil, aynı zamanda iş ortamının kapsamlı bir şekilde geliştirilmesi için geniş erişim sağlanmasının sağlanması için güvenilir bir ön koşul olacağına inanıyorum. Tüm tarafları, bu alandaki pazar büyüklüğü çok önemli ve umut verici olduğundan, bu taslak Anlaşma'nın sonuçlandırılmasını hızlandırmaya teşvik ediyorum.” ifadelerine yer verdi.
Kırgızistan’da önemli seminer. Bu hafta, Kırgız Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı, Orta Asya ülkelerinin ihracat kontrolü konularında lisanslama ve gümrük makamları için üç günlük bir bölgesel seminer düzenledi.
Etkinlik, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) Bişkek Program Ofisi'nin desteğiyle yapıldı.
Seminere, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan'ın lisans ve gümrük yetkilileri temsilcileri, AGİT’in Bişkek Program Ofisi temsilcileri, Rusya Federasyonu'nun Teknik ve İhracat Kontrolünden Sorumlu Federal Servisi'nin temsilcisi, ihracat kontrolü alanında uluslararası ve ulusal uzmanlar katıldı.
Seminerde, ihracat kontrolü alanında ulusal bir tecrübe ve etkin yöntemlerin değişimi, ihracat ruhsatı, çift kullanımlı malların ithalatı ve gümrük kontrolü açısından ve ayrıca Orta Asya ülkelerinin yetkili devlet organlarının bölgeler arası etkileşiminin kurulması konularında görüş alışverişinde bulunuldu.
Kırgız Ulusal Haber Ajansı KABAR
