Geçen hafta tüm toplumun dikkatini çeken önemli etkinlikler düzenlendi. Örneğin, araçların gümrükten geçirilmesi için tarifelerin artırılması, Kırgız Cumhuriyeti'nin yeni seçilen iş ombudsmanlığı iş dünyasının ilk ortaya çıkması, komşu bir ülke ile sınır kriz bölgelerinde turist ilişkileri kurmaya başlanması gibi Arap ülkesi, Kırgızistan'dan Arap dünyası ülkesine mallar için köprü olmaya gönüllü oldu ve Hindistan'dan iş insanları Kırgızistan'ın savunma ürünleri ile ilgilendi. Genel olarak, haftanın olayları ülkenin ekonomik alanının iş ruhunu gösterdi.
Ortak turizm. Geçen hafta Tacikistan'da ortaklarla yapılan bir iş forumuyla başladı. Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki Turizm ve İş Forumu Hocand’da gerçekleştirildi. Kırgızistan’ın Duşanbe Büyükelçiliği desteğiyle Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanlığı Turizm Dairesi ve Tacikistan Başbakanlığı Turizm Geliştirme Komitesi’nin başkanlığında Hocand’da Turizm ve İş Forumu düzenlendi. Foruma, Kırgızistan Tatil Köyleri Birliği, Kırgız Tur Operatörleri Birliği, Turizm Birliği, Toplum Temelli Kırgız Derneği, Kırgızistan ve Tacikistan’ın turizm şirketlerinin temsilcileri katıldı.
Taraflar, turizm sektöründen sorumlu devlet kurumları ve seyahat şirketleri arasındaki etkileşim ve işbirliği konularını değerlendirdi. Turizm ve İş Forumunda, Kırgızistan ve Tacikistan’ın turizm ve yatırım olanaklarının sunumu yapıldı, ikili görüşmeler gerçekleştirildi, Kırgızistan ve Tacikistan şirketleri arasında 15 adet anlaşma ve mutabakat imzalandı. Toplantıda ayrıca, Kırgızistan ve Tacikistan İş Forumu 2020 yılında Kırgızistan’da yapılmasına dair anlaşmaya varıldı.
Ödeme kartları. Bu hafta ülkedeki kart sahiplerinin kesin sayısı açıklandı. 1 Eylül 2019 itibariyle, toplam ödeme kartı sayısı, yıl boyunca yüzde 21,7 artarak yaklaşık 2,8 milyon adet oldu. Merkez Bankası Başkanı Tolkunbek Abdıgulov, KABAR Haber Ajansı binasında düzenlediği basın toplantısında, ödeme kartı sayısı geçen yıla kıyasla yüzde 21.7 oranında arttığını ifade etti.
Kırgızistan’da bu yıl Cumhurbaşkanı tarafından ilan edilen Bölgesel Kalkınma ve Dijitalleşme Yılı çerçevesinde ödeme kartlarını arttırma çalışmaları devam ettiğini söyleyen Abdıgulov, “Elcard ulusal ödeme kartı da dahil olmak üzere banka ödeme kartları, cumhuriyet boyunca kurulan bin 628 ATM ve 10.807 POS terminalinde hizmet için kabul edilmektedir. Elcard ulusal kart sahipleri için, Elcard Mobile uygulaması geliştirilmiştir ve bu sayede neredeyse tüm işlemleri birkaç saniye içinde cep telefonu ile gerçekleştirebilirsiniz. Bugüne kadar 806 354 işlemi olan 53 112'den fazla kullanıcı Elcard Mobile uygulamasının aktif kullanıcısı olmuştur.” diye konuştu.
Ulusal Elcard sistemindeki kart sayısı, 2018'e göre % 27,3 oranında artarak 1,4 milyon olarak gerçekleşti.
Krediler için fonlar. Bu hafta kredi ihaleleri çerçevesinde, ticari bankalara 2 milyardan fazla som ulusal para biriminde kaynak sağlandı, bunlardan biri Kırgız Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından 1 milyardan fazla sağlandı.
Merkez Bankası Başkanı Tolkunbek Abdıgulov’a göre, fonlara % 12 borç verenlere maksimum faiz oranı sağlanmıştır. Ticari bankalar toplamda yaklaşık 500 milyon som tutarında yaklaşık 75 büyük bölgesel projeye fon sağladı.
Haftalık mallar. Kırgızistan’ın bir hafta içerisinde yaklaşık 4 bin ton meyve ve sebze ihraç ettiği belirtildi.
Tarım, Gıda İşleme ve Arazi Islahı Bakanlığı Bitki Karantina Departmanı Direktörü İliç Marsbek Uulu, tarımsal ürünlerin ihracatı, ülke ekonomisindeki döviz kazancının temel kaynaklarından biri olduğunu söyledi.
İliç Marsbek Uulu, “Geçen hafta, 30 Eylül - 4 Ekim arasında, 10 bin tondan fazla yerli ürün ihraç edildi. Rusya ve Kazakistan'a ihraç edilen malların incelemelerinin sonuçlarına göre 1317.7 ton sebze (biber, sarımsak, soğan), 2338.6 ton meyve (üzüm, elma, armut, erik, nar ve hurma) incelenmiştir. Kazakistan, Türkiye ve Rusya’ya 1615.5 ton kuru meyve, Rusya ve Türkiye'ye 828 ton fındık, Türkiye, Bulgaristan, Rusya ve Hollanda'ya 2894.7 ton fasulye, Kazakistan'a 11 ton patates, Belarus, Rusya ve Türkiye’ye 246.7 ton pamuk ihraç edildi.” şeklinde konuştu.
Yetkili, denetim sonucunda ihlal bulunmadığını belirterek, tüm malların adrese teslim edildiğini, tek bir kargo iade edilmediğini ifade etti.
İş Ombudsmanın çalışması. Yakında seçilen yeni İş Ombudsmanı Robin Ord Smith, bu hafta iş dünyasıyla yakın çalışacağıma söz verdi. Kırgızistan Başbakanı Muhammedkalıy Abılgaziyev tarafından katılımcılara tanıtıldığı İş ve Yatırım Geliştirme Konseyi toplantısında konuşan Smith, iş dünyasıyla yakın çalışacağına dair söz verdi.
İngiltere'nin Bişkek Büyükelçisi olarak çalıştığını ve bu yönü iyi bildiğini dile getiren Robin Ord Smith, “Görevlerime başlamayı dört gözle bekliyorum. İş yapılarıyla yakından çalışacağım. Ülke, iş yapıları, birçok yetenekli insan üzerinde geniş deneyime sahiptir. Hükümetin yatırım ve iş ortamını iyileştirme çabalarını tam olarak destekliyoruz.” dedi.
İş ombudsmanı, iş yapısına ilişkin vizyonlarını geliştirdiklerini ve paylaştıklarını söyledi. Bu arada, Ombudsman'ın seçimine katılan Sergey Ponomarev ve Nurlan Musuraliev'in iş ombudsmanları yardımcısı oldukları belli oldu.
Plan dolduruldu. Kırgızistan Devlet Vergi Hizmeti Eylül ayında 2 milyar 741 milyon som sigorta primi topladı.
Oluşturulan plan % 103 oranında yerine getirilmiş ya da 81 milyon som aşılmıştır. Eylül 2018’e kıyasla bu, 286,1 milyon som veya % 11,6’lık bir artış.
Bu yılın üçüncü çeyreğinin sonuçlarına göre, 7 milyar 687,3 milyon som toplandı, planın uygulanması % 100,5 veya 34,5 milyon som, primlerden daha fazla toplandı.
Pahalı gümrük işlemleri. Bu hafta 1 Ocak 2020'den itibaren Kırgızistan'daki arabaların gümrük işlemlerinin neredeyse 11 kat artacağı resmen açıklandı.
Kırgız Cumhuriyeti Devlet Gümrük Hizmeti 31 Aralık 2019 tarihinde, bireylerin üçüncü ülkelerden kişisel kullanım amacıyla ithal ettiği taşıtlar için tercihli gümrük vergisi oranlarının sona erdiğini açıkladı. Gümrük Hizmetinden yapılan açıklamada, “Kırgızistan’da, 1 Ocak 2020’den itibaren, 20 Aralık 2017’de Avrasya Ekonomik Komisyonu’nun kararıyla onaylanan tarifeler yürürlüğe girecek.” ifadesine yer verildi.
Bu nedenle, örneğin, 2.5 bin metreküp motor kapasiteli 2009 Toyota Camry gümrük işleminin maliyeti 1250 ABD dolarından 13 600 ABD dolarına çıkacaktır.
Bu haberin neden olduğu toplumdaki heyecanı, Ekonomi Bakanı Sanjar Mukambetov sakinleştirmeye çalıştı.
Mukanbetov, “Üçüncü ülkelerden kişisel kullanım için bireylerin ithal ettiği taşıtlara ilişkin gümrük vergisi oranlarının tercihli süresini uzatmak için Avrasya Ekonomik Komisyonu (AEK) başvurmak mümkündür.” dedi.
Şu anda çeşitli istişareler devam ettiğini söyleyen Bakan, “Genel olarak, Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) tek bir pazar haline geldi ve her üye devlet kendi otomobil endüstrisini desteklemeye çalışıyor. Bu yaklaşım kapsamında, farklı sorular ortaya çıkar. Hükümette toplantılar düzenliyor ve yakında bir çözüm bulacağız.” dedi.
Ülkenin GSYİH’sı. Kırgızistan’da, ön tahminlere göre Ocak-Eylül 2019’da gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) 398 milyar som olarak gerçekleşti ve geçen yılın aynı dönemine göre % 6.1 arttı.
Milli İstatistik Komitesi Başkan Yardımcısı Azamat Orosbayev, Kırgızistan’ın GSYİH’sı 9 ayda yaklaşık 400 milyar som olduğunu ve geçen yıla kıyasla yüzde 6.1 arttığını söyledi.
Milli İstatistik Komitesi Başkan Yardımcısı, Kumtor sahasını geliştiren işletmeler hariç, Ocak-Eylül 2019’daki GSYİH, yaklaşık 356 milyar som olarak gerçekleştiğini ve % 3,2 arttığını ifade etti.
Orosbayev, “Sınai üretim hacmi 196 milyar adedin üzerindedir ve geçen yılın aynı dönemine kıyasla, temel metallerin % 39.2, tekstil üretiminde % 30.1 ve metal cevherlerinin madenciliğinin % 30.1 oranında artması nedeniyle % 16.5 oranında artmıştır.” diye konuştu.
Orosbayev ayrıca, hacim artışının % 1.8, inşaat % 9.0, toptan ve perakende ticaret % 4.6 olduğu tarımda olumlu eğilimlerin gözlendiğini belirtti.
Sanayideki durum. Kırgızistan’da 9 ay içerisinde 196 milyar som değerinde sanayi ürünler üretildi ve geçen yıla kıyasla yüzde 16.6 arttı.
Sanayi ve Enerji İstatistikleri Bölümü baş uzmanı Gülcan Satıbekova, Bişkek’te, Milli İstatistik Komitesinin verdiği basın toplantısında, ülkede 196 milyar som değerinde sanayi ürün üretildiğini açıkladı.
Satıbekova, Kumtor mevduatını geliştiren işletmeler hariç, büyüme oranı % 116.2 olduğunu ve sanayinin GSYH içindeki payı % 20,4 olduğunu söyledi.
Satıbekova, “İktisadi faaliyet türlerine göre sanayi üretimi yapısında imalat % 79,8, temel metal üretimi ve mamul üretiminde% 46,8'dir. Cumhuriyetin tüm bölgelerinde sınai üretimin fiziksel hacminde bir artış kaydedildi. En yüksek büyüme Issık Göl ve Oş bölgelerinde ve en küçük büyüme ise Narın’da kaydedildi.” diye konuştu.
Dünya ile ticaret. Kırgızistan'ın dış ticaret cirosu, ilk verilere göre, Ocak-Ağustos 2019 döneminde 4,4 milyar som olarak gerçekleşti.
Başkent Bişkek’te basın toplantısı düzenleyen Milli İstatistik Komitesi Başkan Yardımcısı Azamat Orosbayev, ülkenin dış ticaret hacmi 8 ayda 4.4 milyar som olduğunu açıkladı.
Geçen yılın aynı dönemine göre ticaret hacmi % 4,6 oranında azalırken, ihracat teslimatları % 10,8 arttığını, ithalat gelirleri % 9,2 oranında azaldığını dile getiren Orosbayev, “Kırgızistan ile Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) üye ülkeleri arasındaki Ocak-Ağustos 2019’daki karşılıklı ticaret hacmi 1,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2018 yılında aynı döneme göre % 5,0 azaldı. Aynı zamanda, hem ihracat teslimlerinde % 8,0, hem de ithalat gelirlerinde % 4,1 oranında bir düşüş yaşanmıştır. Cumhuriyet ile AEB üye ülkeleri arasındaki karşılıklı ticaretin en büyük payı Rusya’ya (% 60.8) ve Kazakistan’a (% 36.9) düştü.” şeklinde konuştu.
Hindistan’dan konuklar. Hindistan Savunma Bakanlığı uzmanları ve bu ülkenin askeri-sanayi kompleksinin işletmeleri, bu hafta TNK Dastan OJSC tesisini ziyaret etti. "Avrasya Ticaret Fuarı" Namaskar" sergisi çerçevesinde işbirliği kurmak amacıyla Kırgızistan'a gelen konuklar, Dastan firmasını inceledi.
TNK "Dastan" temsilcileri, konuklara tesisin ürünlerinin video sunumunu yaptı ve tesise gezi turu düzenledi. Taraflar, işbirliği görüştü.
Bahreyn’den Kırgızistan’a büyük ilgi. Bahreyn, Kırgızistan’dan et ve tarım ürünleri ithal etmek istiyor.
Bahreyn’in Bişkek Büyükelçisi Anvar Yusuf Al Abdullah, Kırgızistan’a yaptığı ziyareti çerçevesinde Ekonomi Bakanı Sancar Mukanbetov ile görüştü.
Ekonomi Bakanlığı basın hizmetinden yapılan açıklamaya göre, görüşmede, Kırgızistan Cumhuriyeti ile Bahreyn Krallığı arasındaki mevcut ticaret ve ekonomik işbirliği ele alındı.
Kırgızistan’dan et ve tarım ürünleri ithal etme isteğini dile getiren Büyükelçi, bu konuda Bahreyn’in Kırgızistan Cumhuriyeti’nin Suudi Arabistan dahil Körfez ülkelerine açılan bir pencere olabileceğini belirtti.
Aynı zamanda, Büyükelçi yabancı yatırımcıların iş yapması için vergi yokluğu konusunda bilgi verdi.
Toplantıda ayrıca, iki ülke arasında yatırım, finansal ve kültürel-insani yardımlaşma gibi etkileşim alanları ele alındı.
Taraflar, yakın gelecekte ticari ve ekonomik işbirliğine dair bir Anlaşma imzalayarak yasal çerçeveyi genişletme konusunu görüştü.
Kırgız Ulusal Haber Ajansı KABAR
