Bu hafta ülke ekonomisine ilişkin daha fazla uluslararası etkinlikle karakterize edildi. Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın İsviçre ziyaretine iki ülkenin iş ortamı arasındaki anlaşmaların imzalanması eşlik etti. Öte yandan komşu Kazakistan başbakanının ziyaretine, biri Kırgız Cumhuriyeti'nde Kazak yakıtı ve madeni yağ kapıları açan bir dizi önemli anlaşmanın imzalanması eşlik etti. Bir diğer önemli haber ise, Avrasya Kalkınma Bankası'nın Kırgızistan Cumhuriyeti için iyi bir gösterge olan tasarruftaki büyümeyi açıkladığı yönünde. Ancak, haftanın belki de en dikkat çekici bilgisi, bu yılın ilk yarısında ülkenin GSYİH'sinin büyümesine ilişkin verilerin yayınlanması oldu. Uzun zamandır böyle bir büyüme olmamıştı.
Devlet Mülkiyet Yönetimi. Tüm diğer bürokratik ve oldukça beceriksiz hükümetler gibi, Kırgızistan'ın da etkisiz bir devlet idaresi var.
Bu bağlamda, Kırgızistan Ekonomi Bakanlığı tarafından temsil edilen Kırgızistan Hükümeti, devlet mülkiyet yönetim sistemini yeniden düzenlemek için bir dizi önlem almayı teklif etti. Onlar:
- iç ekonominin çeşitli alanlarının gelişmesine yardımcı olması gereken ulusal yönetim şirketlerinin kurulması;
- devlete ait şirketler için modern bir kurumsal yönetim sisteminin başlatılması ve sermayelerinin dinamik büyümesi için koşulların yaratılması;
- Devlete ait şirketlerde iç kontrol sisteminin geliştirilmesi için bu alandaki en iyi uluslararası uygulamaya göre temel atılması;
- Sektörel devlet organlarının kamu şirketlerinde gerekli sektörel politikaları izlemesini sağlayacak açık mekanizmalar oluşturmak.
Bu yüzden Hükümet bu hafta yukarıdaki önlemlerin uygulanmasını amaçlayan “Kırgız Cumhuriyeti'ndeki Ulusal Yönetici Şirketleri Hakkında” yasa tasarısını başlattı.
EDB portföyü büyüdü. Bu hafta, Avrasya Kalkınma Bankası'nın (EDB) birikmiş yatırım portföyünün 1 Temmuz 2019'a kadar 8 milyar 25 milyon dolar olduğu ve yılın başından itibaren 625 milyon dolar arttığı belli oldu.
Geçtiğimiz yıl rakamın 6.9 milyar ABD doları olduğunu açıklayan EDB Yönetim Kurulu Başkanı Andrei Belyaninov, “Mevcut yatırım portföyü 3 milyar 708 milyon dolardır. Temmuz 2019'daki ilk günlerin sonuçlarına göre, mevcut yatırım portföyü 272 milyon ABD doları artarak 3 milyar 980 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. EDB'nin toplam yatırım portföyü 8 milyar 280 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.” dedi.
Ayrıca, 2019'un ilk yarısında, EDB'nin net kârı geçen yılın aynı döneminde 39,1 milyon dolar olarak gerçekleştiği kaydedildi.
Samruk-Kazyna ve Kırgızistan. Kazakistan’nın “Ulusal Refah Fonu Samruk-Kazyna” Kırgızistan’daki birçok projeyle ilgileniyor.
Avrasya Kalkınma Bankası (ADB) Yönetim Kurulu Başkanı Andrei Belyaninov, özellikle enerji ve altın madenciliğinden bahsettiğimizi söyleyerek, “Geçenlerde Samruk-Kazyna'nın liderliği ile tanıştım, Kırgızistan için planlarının olduğunu biliyorum. Entegrasyon çabalarını desteklemeye hazırız.” dedi.
Samruk-Kazyna'nın tek hissedarının Kazakistan hükümeti olduğu bilinmektedir. Fon varlıkları, milyarlarca dolar olarak tahmin edilmektedir.
İsviçre ile iş. Haftanın önemli bir etkinliği, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov'un İsviçre'ye yaptığı ziyarette ülkenin önde gelen işadamlarının sağlam bir kampanyası oldu. Resmi görüşmelerden sonra İsviçre'de büyük işletme temsilcileri ile bir toplantı yapıldı. Bu toplantının sonucu çok sayıda belge imzalandı.
Kırgızistan ile İsviçre arasında aşağıdaki belgeler imzalandı:
- Kırgızistan Cumhuriyeti Yatırımlarının Teşviki ve Korunması Ajansı ile İsviçre Ticaret Odası arasında karşılıklı işbirliği anlaşması;
- Kırgızistan Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanlığı Turizm Dairesi ile İsviçre Ulusal Pazarlama Örgütü Switzerland Tourism arasında turizm işbirliği anlaşması;
- Kırgızistan Sağlık Bakanlığı ile Ulusal Kardiyoloji ve Terapi Merkezi, Zürih Üniversitesi ve Zürih Üniversitesi Hastanesi arasında solunum, iç ve yüksek irtifa tıp ve araştırma alanında işbirliği konusunda işbirliği anlaşması.
Hoş bir büyüme. Ocak-haziran 2019 döneminde Kırgızistan’ın gayri safi yurtiçi hasılası (GSYİH) 232 milyar somu buldu ve 2018 yılının aynı dönemine göre % 6,4 arttı.
Aynı zamanda, Kırgızistan Milli İstatistik Komitesi, Kumtor mevduatının geliştirilmesi için girişimlerin hariç tutulmasının, Ocak-Haziran 2019’daki GSYH hacminin 207 milyar somun üzerinde olduğunu ve % 2,1 arttığını belirtti.
Sanayi üretiminde Ocak-Haziran 2018'e göre büyüme, baz metallerin üretiminin % 51,2, metal cevherlerin madenciliğinin % 44,3, kömür % 22,6, ham petrol, tekstil üretimi % 15.3 oranında ve doğal gazın % 14,1 oranında artması nedeniyle oldu.
Kazakistan'dan yakıt ve yağ ithalatı. Kırgızistan Başbakanı Muhammedkalıy Abılgaziyev, başkent Bişkek’e resmi ziyareti gerçekleştiren Kazak mevkidaşı Askar Mamin ile yaptığı toplantıda, Kazakistan'dan petrol ürünleri temini konusunu gündeme getirdi.
Abılgaziyev, “Yakıt ve enerji kompleksini geliştirmek için, Kırgızistan, Kazakistan'dan Kırgız Cumhuriyeti'ne petrol ürünleri tedarik etme konusunu çözmekle ilgileniyor. Bu belgeyi Kazakistan'da imzalamayı umuyoruz.” dedi.
Hükümet Başkanı, halkların tarihsel ilişkilerinin, stratejik ortaklığın ve Avrasya Ekonomik Birliği’ne (AEB) olmanın iki ülkenin yakınlaşmasına yol açtığını hatırlattı.
Şu anda, Kırgızistan, ülkedeki yakıt ve yağ maddelerinin nispeten ucuz kaldığı ve gecikmeden teslim edilmesinin bir sonucu olarak, Rusya'dan gümrük vergisi ödemeden gerekli miktarda yakıt ve yağ aldı. Bu arada, Kazakistan'dan yakıt ve yağlama maddelerinin tedarik edilmesinin, Kırgız Cumhuriyeti için Rusya'dan daha belirgin şekilde daha ucuz olabileceği bilinmektedir.
Hedef 1 milyar dolar. Kırgızistan Başbakanı Muhammedkalıy Abılgaziyev, “Kırgızistan ve Kazakistan arasındaki ticaret hacmi 1 milyar dolara çaıkarılması gerekiyor.” dedi.
Resmi ziyareti için başkent Bişkek’e gelen Kazakistan Başbakanı Askar Mamin ile bir araya gelen Abılgaziyev, ikili ticareti arttırma ve Kırgızistan ile Kazakistan arasındaki ticari ve ekonomik bağları arttırma potansiyeli çok büyük olduğunu dile getirdi.
Kazakistan'ın Kırgızistan'ın ana ticaret ortaklarından biri olduğuna işaret eden Abılgaziyev, “Kazakistan’ın Kırgızistan’ın ticaret hacmindeki payı, ihracatta % 14 olmak üzere % 11’den fazla. 2018 yılında, verilerimize göre, Kırgızistan ve Kazakistan arasındaki ticaret hacmi 843 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bugün, ülkelerimiz arasındaki ticaret hacmini 1 milyon dolara çıkarma konusunda anlaşmaya vardık.” diye kaydetti.
Abılgaziyev, 2018’de 2017 yılına göre ticaret hacminin % 7’den fazla arttığını söyledi.
“Ocak-Nisan 2019’da, Kırgızistan Cumhuriyeti ile Kazakistan Cumhuriyeti arasındaki ticaret 284 milyon doları buldu ve 2018’e göre % 13 artarak, ihracat da % 6’nın üzerinde bir artışla 95 milyon dolar oldu. Ortak sınırları olan ülkeler, tarihsel bağlar, ortak bir geçmiş ve iyi bir komşuluk ilişkisi olan ve işbirliğinin neredeyse tüm yaşam alanlarını etkileyen ülkeler için bu rakamların tümü düşüktür.” ifadelerini kullandı.
Muhammedkalıy Abılgaziyev, bugün Kırgızistan'ın çevre dostu ürünler üretmek ve ihraç etmek için büyük fırsatlara sahip olduğunu ve sınai ve teknik ürünlerin, hammaddelerin, tüketim mallarının, gıda, kimyasal ürünlerin ve ekipmanların karşılıklı teslimatı için uygun koşullar yaratmaya hazır olduğunu belirtti.
Başbakan, “Kırgız tarafı, Kırgızistan’da, diğer tarım ve hayvancılık ürünlerinin diğer ülkelerine ortak ihracat için ortak girişimler oluşturmakla ilgilenmektedir.” dedi.
Kazakistan katkısı. Bişkek’e resmi ziyaret gerçekleştirmek üzere bu haftanın sonlarına gelen Kazakistan Başbakanı Askar Mamin, Kazak makamlarının Kırgızistan ile ikili ticaret ve ekonomik ilişkileri genişletmeye hazır olduğu görüşlerini açıkladı.
Mamin, “Kazakistan, Kırgızistan Cumhuriyeti ekonomisine yatırım yapan en büyük üç yatırımcı arasında yer alıyor. 2005'ten 2017'ye doğrudan yapılan yatırımlar 670 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Yatırım işbirliğini daha da geliştirmeye hazırız. Bunu yaptığımız ikili görüşme çerçevesinde ele aldık. Bizimle birlikte Kırgızistanlı meslektaşları ile aktif olarak çalışmaya istekli olan bir grup iş adamı getirdik ve bu tür umut verici yatırım işbirliği alanları belirlendi. Bugünkü toplantıda ülkelerimiz arasında yatırım işbirliğinin geliştirilmesi için yeni projeler bulacağımıza ve sunacağımıza eminim. Bu, Kırgızistan ekonomisine doğrudan yatırımları da içeriyor. Şirketlerimizden bazıları aktif olarak çalışıyor ve yatırım işbirliğini daha da genişletmek için iki devletin işleri için uygun koşullar yaratmanın önemli olduğuna eminim.” diye konuştu.
İki ülkenin Hükümet Başkanları arasındaki müzakerelerin önemli sonuçlarından biri, Kırgızistan Cumhuriyeti sınırındaki kargo gemileri ve üçüncü ülkelere giden Kazakistan toprakları için erişim kontrollerinin serbestleştirilmesi konusunda bir anlaşma oldu. Daha önce, iki ülke arasındaki veterinerlik işbirliği alanındaki tüm konular kaldırılmıştı.
Kırgız Ulusal Haber Ajansı KABAR
