Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, 9-10 Nisan 2018 tarihlerinde Türkiye’yi ziyaret edecek. Ziyaret, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Kırgızistan Cumhurbaşkanı Ceenbekov’un, Türkiye-Kırgızistan ilişkilerini ve ikili işbirliği imkanlarını ele almaları için önemli bir fırsat teşkil edecek. Görüşmelerde, bölgesel ve küresel gelişmelere dair görüş alışverişinde bulunulması, başta Türk Konseyi olmak üzere bölgesel işbirliği imkanlarının da değerlendirilmesi planlanıyor. Kırgızistan’ın devlet haber ajansı Kabar’a röportaj veren Türkiye Cumhuriyeti Bişkek Büyükelçisi Cengiz Kamil Fırat söz konusu ziyaretin iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişiminde büyük önem taşıdığını kaydetti. Elde edilen iş birliği değerlendiren diplomat, misyonunun başında Kırgızistan hakkında izlenimlerini paylaştı.
- Sayın Büyükelçi, Sizi Kırgızistan’da karşılamaktan dolayı çok mutluluk duyuyoruz. Yeni görevinize atanmanız vesilesiyle tebrik eder ve Sizi daha yakından tanımak isteriz. Rica etsek, kendinizi tanıştırabilir misiniz? Eğer mümkünse Kırgızistan hakkında düşüncelerinizi de öğrenmek istiyoruz?
- Teşekkür ederim, tabii ki paylaşırım. Kırgızistan’a ailemle birlikte geldim, evliyim ve bir oğul yetiştiriyoruz. Oğlumuz okula gidiyor. Kırgızistan’a alıştık, hatta bizim ikinci Anavatanımız gibi sevdik bile. Kırgızistan, misafirperver bir ülkedir. Burada yalnız alışmamız için zor olan şey iklim oldu, çünkü hava birden soğur, birden ısır, farklı işte. Ama bu hava Ankara için tipik bir şey, bu yüzden hızlı bir şekilde uyum sağlayabildik ve burada kendimizi yabancı değil, evde olduğu gibi hissediyoruz.
- Profesyonel faaliyetleriniz hakkında daha fazla bilgi edinmek isteriz. Türkiye Cumhuriyeti Kırgızistan Büyükelçisi atanmadan önce hangi mevkileri işgal ettiniz?
- Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nda 1993 yılından beri çalışıyorum ve son 25 yıl Bakanlığın çeşitli yerlerinde çalıştım. Yabancı iş seyahatlerinde, Avrupa Birliği sorularında Brüksel kentine gittiğim ilk iş seyahatim oldu. Sonra Cezayir'de, daha sonra Paris'te Uluslararası Ekonomik İşbirliği Örgütü’nde ve Stockholm'de çalıştım.
Geçtiğimiz 4,5 yıl boyunca, asıl faaliyeti Avrupa'dan Asya'ya uzanan Orta Koridor gibi bir projeyle bağlantılı olan Ekonomik İşbirliği Ofisi'nden sorumluydum. Ayrıca Çin'den Batı'ya uzanan "Tek Kemer, Tek Yol" projesi ile paralel çalıştım. Bu çalışma sırasında, Kırgızistan dahil Orta Asya bölgesini iyice inceledim.
Son görevim, Türkiye Cumhuriyeti Kırgızistan Büyükelçisi.
- Çok yakında Sooronbay Ceenbekov’a (Kırgızistan Cumhurbaşkanı) güven mektubunuzu sundunuz. Resmi görüşmeniz sonrasında Devlet Başkanı ile biraz konuşma yaptığınızı biliyoruz ve mümkünse o görüşmede neleri görüştüğünüzü kısaca anlatır mısınız?
- Tabii ki, burda gizlenecek bir şey yok. Fırsattan yararlanarak, şunu kaydetmeliyim ki, Sayın Cumhurbaşkanı güven mektupların sınulması için çok iyi bir tören organize etmiş. Üçümüz, yani Kazakistan, Almanya Büyükelçileri ve ben güven mektubu sunduk. Üçümüz dostluk bir atmosferde güven mektuplarımızı sunduk.
İkili görüşme sırasında, 2011 yılından bu yana stratejik öneme sahip olan ve daha üst düzeylere yükseltilen ülkelerimiz arasındaki ikili ilişkileri görüştük. İşbirliğimizin düzeyini daha da iyileştirmek için yakın gelecekte neler yapılabileceği konusunda görüş alışverişinde bulunduk.
Ayrıca, toplantı esnasında önemli noktalardan biri de, 9 - 10 Nisan 2018 tarihleri arasında Cumhurbaşkanının Türkiye'ye yapacağı resmi ziyaretle ilgili konu oldu. Söz konusu ziyaret sırasında görüşülebilecek ve o dönemde var olan acil konulara değinilen gündeme ilişkin görüş alışverişinde bulunduk.
Görüşmemiz sırasında, Kırgızistan'da kendimi babalarımın Anavatanı olarak hissettiğimi Cumhurbaşkanı'na anlattım ve bana sadece Türkiye'nin Büyükelçisi değil, aynı zamanda kişisel büyükelçisi olarak da görmesini istedim.
- Kırgızistan Cumhurbaşkanı'nın Ankara ziyareti konusuna değindiniz. Bunu daha detaylı olarak anlatır mısınız?
- Kırgızistan Cumhurbaşkanı'nın Türkiye'ye ziyareti resmi bir ziyaret olacak. Şu anda, düzenlemek için gerekli hazırlık çalışmaları yapılmaktadır. Ziyaret sırasında iki ülkenin cumhurbaşkanları arasında ikili görüşme düzenlenecek. Daha sonra, delegasyon toplantılarının dar ve genişletilmiş bir formatta yapılması planlanmaktadır. Programa göre Cumhurbaşkanı’nın Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı ve Türkiye Başbakanı ile görüşmesi bekleniyor.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı'nın resmi ziyareti çerçevesinde, Türkiye'de öğrenim gören ya da çalışan Kırgız vatandaşlarıyla görüşmesi düzenlenecek. Kırgızistan Cumhurbaşkanı'nın ayrıca genel merkezinin Ankara'da bulunduğu Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı'na (TÜRKSOY) ziyaret gerçekleştirmesi planlanıyor.
- İkili görüşmede hangi anlaşmaların imzalanması planlanıyor?
- Şu anda bölümler, ekonomi, yatırımları çekme ve koruma, ayrıca spor, kültür ve acil durumların sonuçlarını önleme ve tasfiye etme alanlarında bir dizi anlaşmanın imzalanmasını hazırlıyor. Bunlar sadece şu anda hazır olan anlaşmalar, ancak Sayın Ceenbekov'un Türkiye'ye resmi ziyaretinin öneminin altını çizecek başka belgeler de hazırlanıyor.
- Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ikili ilişkileri genel olarak nasıl değerlendirebilirsiniz?
- Bu bakımdan Kırgızistan ve Türkiye halklarının kardeş halkları olduğu vurgulanmalıdır. Burada kendimizi ikinci Anavatan’da gibi hissediyoruz. Aynı politikacılar, memurlar ve çeşitli işletmelerin sıradan çalışanları ile birlikte, farklı nüfus katmanları temsilcileriyle konuştuğumuz zaman bile, birbirimize ne kadar yakın olduğumuzu anlıyoruz.
Liderlerimiz zamanında stratejik öneme sahip ikili ilişkilerin geliştirilmesinin gerekli olduğuna karar verdi ve 2011'den itibaren, ikili ilişkileri güçlendirmek için daha fazla çaba sarf etmeyi mümkün kılan Yüksek Stratejik İşbirliği Konseyi kuruldu.
Türkiye'nin Kırgızistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olduğunu belirtmek isterim. 01 numarasıyla başlayan arabada gitmeden gurur duyarım. Kaydediilmesi gereken ikinci şey de, Kırgızistan'ın bağımsızlık yıllarında Türkiye'nin yaklaşık 1 milyar ABD doları yatırmasıdır. Gelecekte Kırgızistan'a yatırım çekmenin ortak gerekçeleri olduğuna inanıyoruz.
Ayrıca yakın gelecekte büyük projelerden biri olan Bişkek’te inşa edilen Kırgız-Türk Dostluk Hastanesi’nin çalışmaları sona erecek. Yeni tıbbi yapım modern teknolojiler ve ekipmanlarla donatılmıştır. Bu aynı zamanda kardeşlerimize de iyi bir hediye olacaktır. Kırgızistan'dan 100 hastaya ücretsiz tıbbi yardım sağlamak için Türkiye ile Kırgızistan arasında bir anlaşmaya varıldı ve dolayısıyla her yıl Türkiye'de çeşitli devlet sağlık kurumlarında tedavi görmeleri için bir fırsat veriliyor.
Burada Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi adı verilen ortak bir yüksek öğrenim kurumu var. Üniversite, ülkelerimiz arasındaki yakın kardeşlik ilişkilerinin mükemmel bir örneğidir. Bugün bildiğim kadarıyla, Kırgızistan'da operasyonel kampüsü olan tek üniversitedir. Her yıl, bu üniversitenin ihtiyaçları için, öğrencilere kaliteli ve layık bir eğitim sağlamak için yaklaşık 25 milyon dolarlık bir bütçe tahsis ediliyor.
Buna ek olarak, Türkiye hükümetinin 70- 120 arası katılım programı çerçevesinde, Kırgızistan'dan gelen öğrenciler, Türkiye'deki çeşitli üniversitelerde lisans ve yüksek lisans programları için ücretsiz eğitim imkânı elde etmektedir.
Ayrıca, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından Kırgızistan’da çeşitli alanlarda projeler hayata geçiriliyor. Yakında, kardeşlerimiz için de önemli bir hediye olacak olan Bişkek'te Merkez Camii'nin açılışı yapılacak.
- İki ülke arasındaki genel ticaret ve ekonomik ilişkileri nasıl değerlendiriyorsunuz?
- Şu anda Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ticaret cirosu yaklaşık 400 milyon dolar. Fakat bu bizim tam potansiyelimizi yansıtmıyor, bu yüzden bu rakamı yakın gelecekte 1 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz.
- Kırgızistan'ın bağımsızlığı yıllarında Türkiye'nin yaklaşık 1 milyar dolar tahsis ettiğini ve gelecekte yatırımcıyı ülkeye çekmek için belirli temas noktaları olduğunu söylediniz. Türk yatırımcılar için Kırgızistan'da hangi sektörlerin en cazip olduğunu biliyor musunuz?
- Gelecekteki yatırımlar için, finansman sağlayabileceğimiz çok fazla alanımız var. Örneğin, havalimanı modernizasyonu, madencilik, turizm, hayvancılık gelişimi, küçük ve orta ölçekli hidroelektrik santrallerinin geliştirilmesi.
Ayrıca, eğitim ve tıp alanında çeşitli projeler geliştirmeyi ve hayata geçirmeyi planlıyoruz. Türkiye'de, burada ek eğitim kurumları açmayı planlayan bir devlet fonu kurulmuştur. Burada Yunus Emre adını taşıyacak başka bir kültür merkezi açmayı planlıyoruz. Merkez, Kırgızistan’da Türk kültürü ve Türk kültürüyle tanışma hedefini sürdürecektir.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı'nın Türkiye'ye yapacağı ziyaret sırasında yukarıda belirtilen tüm noktaların ve güncel konuların görüşüleceğine inanıyoruz.
- Çok iş var. Kırgızistan'da resmi çalışmalarınıza ek olarak başka neler yapacaksınız? İlk olarak hangi yerleri ziyaret etmeye karar verdiniz?
- Isık-Göl hakkında çok duydum ve kesinlikle oraya gitme kararı aldım. Geçen hafta Ala- Arça'ya gittik, orası çok güzeldi. Kırgızistan'da çok güzel yerler olduğunu düşünüyorum ve kendimizi şaşırtacak bir şeyimiz olacak. Ben bir yerde oturmayan bir insanım, her zaman hareket halinde olmak benim için önemli. Ülkenin tüm bölgelerini ziyaret etmeyi ve bu ülkenin tüm doğal güzelliğini ilk elden görmeyi ve Kırgız halkının kültürel ve tarihi mirasını tanımayı planlıyorum.
Kırgızistan bölgelerine seyahat de 2018 Kırgızistan'da Bölgesel Kalkınma Yılı ilan edildiği gerçeği nedeniyle çalışma ziyaretler ile ilgili olacaktır. Bölgelerdeki projelerimizden bazılarını hayata geçirmeye başladık.
- Kırgızistan'da ilk kez bulunuyorsunuz, geldiğinizde sıra dışı veya şaşırtıcı bulduğunuz şeyi anlatabilir misiniz.
-Halkısınız, bu benim Kırgızistan’a yaptığım ilk ziyaretimdir. Bişkek'te kaldığım ilk günler, bakanlar da dahil olmak üzere muhataplarıma anlatmak istediğim anekdot bir hikayedir.
Bişkek’e ilk geldiğimizde evimize yakın yerde bulunan pazara gittik. Rusça bilmiyorum ve şu anda Kırgızca da iyi konuşamam. Bir şeyler satın almak için İngilizce soru sormaya başladım ve satıcı da bana baktı ve Türkçe “Sen Türk değil misin?” diye beni şaşırttı. Ben de Türk olduğumu söyleyince satıcı “O zaman Türkçe konuş” dedi. İşte o an kendimi evimde gibi hissettim.
Satıcı hangi sebzelerin alınacağını ve hangilerinin alınmayacağını bana tavsiye etmeye başladı, aramızda iyi bir diyalog gelişti. Sonunda şuna ikna oldum ki, Kırgızlar ve Türkler aslında kardeşlik bağları var. Zihin ve zihniyet açısından çok benzeriz. Bu nedenle, bu süre zarfında hiçbir kültürel şok veya hayal kırıklığı yaşamadım.
- Sayın Büyükelçi, röportaj yapmak için zaman ayırdığınız için teşekkür eder, Kırgızistan'daki diplomatik görevinizide başarılar dileriz!
Röportaj yapan Nurkız Sabırova
Rusça'dan Türkçe'ye tercüme edildi
