Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te bir Türk iş insanının kurduğu Sheraton otelinde 24 Eylül’de Kırgızistan-Türkiye İş Forumu gerçekleşti. Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov’un iştirak ettiği foruma ayrıca Kırgızistan'dan bakanlar ve milletvekilleri, Türkiye'den Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam, Dünya Etnospor Konfederasyonu Başkanı Bilal Erdoğan ve iki ülkenin iş insanları katıldı.
Kırgızistan-Türkiye İş Forumu’nda konuşan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, “Kırgızistan, Türk şirketleriyle ilişkileri derinleştirmek istiyor.” dedi.
Kırgızistan-Türkiye İş Forumu’nun her yıl düzenlenen önemli bir etkinlik haline geldiğini dile getiren Ceenbekov, şunları kaydetti:
“Forum, girişimcilerimizin işbirliğini güçlendiren bir başka adımdır. Bugün Kırgızistan'da yüzlerce Kırgız-Türk ortak girişimi faaliyet gösteriyor. Bu odada dürüst çalışmaları ile ülkelerimizin gelişimine büyük katkı sağlayan iş dünyasının temsilcileri yer almaktadır. Aramızda bugünkü etkinliğin organizatörlerinden biri olan Kırgızistan'da uzun yıllardır çalışan Mıstaçoğlu şirketi var. Türk ortaklarla çok taraflı işbirliğini derinleştirmek ve genişletmek istiyoruz.”
Yatırımcılar için ülkede yaratılan iyi koşullar hakkında anlatan Devlet Başkanı, özellikle işletme kaydının basitleştirildiğini, 3 günden fazla sürmediğini belirterek, “Sadece yeni açılan işletmeler 3 yıl süreyle vergiden muaf tutulur. Mantıksız iş denetimleri azaltıldı. Devlet organlarını teftiş ederek teftişler üzerine iki yıllık bir moratoryum tanıtıldı. Kırgızistan'daki vergi oranları komşu ülkelere göre çok daha düşük. Örneğin, katma değer vergisi % 12, gelir vergisi ve gelir vergisi her biri % 10'dur. Sübvanse edilen bölgelerde açılan sanayi işletmeleri, 5 ila 10 yıl süreyle gelir vergisi, satış vergisi, arazi vergisi ve emlak vergisinden muaftır. Yerel tarımsal işleme işletmelerine verilen rahatlama için katma değer vergisi % 80 oranında azaltılmıştır.” şeklinde konuştu.
Kırgızistan'daki yatırımın ortamı her yıl geliştiğinin altını çizen uzman Denis Kulyaş, “Cumhuriyet ekonomisinin bazı sektörlerinde varlıklarını yatırmaya hazır yabancı şirketler için oldukça elverişli koşullar yaratılmıştır. Özellikle, elektronik, hafif sanayi, yol yapımı ve yeniden yapılanma altyapısı inşaatı ve yapımı konusunda Türk ortaklarla umut verici bir işbirliği görülüyor.” dedi.
Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ceenbekov, Türkiye ile yakın işbirliği içinde olmayı hedefliyor ve bunu İş Forumu’nda net bir şekilde açıkladı.
Ükede işletme kaydının basitleştirildiğini, 3 günden fazla sürmediğini vurgulayan Ceenbekov, “Yeni açılan işletmeler 3 yıl süreyle vergiden muaf tutulur. Mantıksız iş denetimleri azaltıldı. Devlet organlarını teftiş ederek teftişler üzerine iki yıllık bir moratoryum tanıtıldı. Kırgızistan'daki vergi oranları komşu ülkelere göre çok daha düşük. Örneğin, katma değer vergisi % 12, gelir vergisi ve gelir vergisi her biri% 10'dur. Sübvansiyonlu bölgelerde açılan sanayi işletmeleri, 5 ila 10 yıl süreyle gelir vergisi, satış vergisi, arazi vergisi ve emlak vergisinden muaftır. Yerel tarımsal işleme işletmelerine verilen rahatlama olarak katma değer vergisi % 80 oranında azaltılmıştır.” şeklinde konuştu.
Konuşmasına devam eden Cumhurbaşkanı, Kırgızistan'da elektrik tarifelerinin en düşük olduğuna dikkat çekerek, “Teknolojik ekipman ithal eden girişimciler gümrük vergilerinden muaf tutulmaktadır. Kırgızistan, yaklaşık 190 milyon insanın yaşadığı bölge olan Avrasya Ekonomik Birliği'nin (AEB) üyesidir. Bu, Kırgız işgücü kaynaklarına, sermayeye, mallara ve hizmetlere Avrasya'da serbest dolaşım imkanı sunuyor. Ayrıca, 2016 yılında Kırgızistan, Kırgız üreticilerine 6 bin emtia ürün için sıfır tarife oranları ile Avrupa'ya ihracat yapma hakkı veren GSP + AB statüsünün sahibi oldu. Başka bir haber de özel girişimcilerin ve yatırımcıların çıkarlarını korumak için, İşletme Ombudsmanlığı Enstitüsü kuruldu.” ifadelerine yer verdi.
Forumda ayrıca Ceenbekov’un Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Azerbaycan’da bir araya geleceği belli oldu.
Konuşmada, yıllar önce kurulan ve her yıl güçlenen iki devlet arasındaki siyasi ortaklığın yüksek bir seviyeye ulaştığına dikkat çeken Devlet Başkanı, “2018 yılında Türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştirdim. Aynı yılı, Sayın Recep Tayyip Erdoğan ülkemizi ziyaret etti. Sn. Erdoğan’ın kişisel destekleriyle Çolpon Ata kentinde Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Devlet Başkanları Zirvesi düzenlendi. Türkiye Cumhurbaşkanının ziyareti çerçevesinde ülkemizde Kırgızistan-Türkiye İş Forumu yapıldı. Bu yılın Ekim ayında Sn. Erdoğan ile tekrar Azerbaycan’da görüşeceğiz.” diye konuştu.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhurbaşkanı ile yapacağı görüşmeyi dört gözle beklediğini dile getirerek, görüşmede, iki devlet arasındaki ilişkiler ele alınacağını sözlerine ekledi.
İki liderin görüşmeleri konusunda açıklamada bulunan siyasi gözlemci Yevgeny Donçenko, şunları söyledi:
“Bu görüşmenin, ilişkilerin ve ittifakların ruhunu güçlendirmesi gerektiğine dair güven var. Nitekim, Kırgızistan ve Türkiye birbirleriyle yakın işbirliği içinde zengin bir geçmişe sahiptir. Özellikle, Türkiye'nin çok büyük ve en önemlisi olumlu bir deneyime sahip olduğu turizm alanında işbirliği için umutları tartışmaya değer. Ekonominin pek çok sektöründe Türk tarafı ile işbirliğinin geliştirilmesi önem taşımaktadır ve iki devlet başkanının bu görüşmesi daha belirleyici bir harekete neden olabilir.”
Şunu kaydetmeliyiz ki, Kırgızistan ve Türkiye, bu yılın mayıs ayında, her iki devletin vatandaşları için çalışma vizesi alma maliyetinde karşılıklı bir indirim yapılması konusunda anlaştı.
Kırgızistan Dışişleri Bakanlığı basın hizmetinin yayınladığı haberde, “Yurtdışına seyahat eden Kırgız vatandaşlarının işe yaraması için uygun koşullar yaratmak amacıyla, Türk tarafı ile Kırgız ve Türk vatandaşlarına iş vizesi başvurusunda bulunma maliyetinin karşılıklı olarak azaltılması konusunda bir anlaşmaya varılmıştır.” bilgisi paylaşılmıştı.
Özellikle, taraflar çalışma vizesi maliyetinin karşılıklı olarak 283 dolardan 30 dolara (Kırgız vatandaşları için) ve 280 dolardan 30 dolara (Türk vatandaşları için) düşme konusunda anlaştı. Çalışma vizesi alma maliyetindeki parite düşüşü, Türkiye’ye gidecek olan Kırgız vatandaşlarının akışının önemli ölçüde arttığında, özellikle turist sezonunun zirvesinde önemli olan Kırgız vatandaşlarının istihdamı için uygun koşullar yaratmak üzere tasarlanmıştır. Nota anlaşmasına göre, 6 Mayıs 2019 tarihli Hükümet Kararı uyarınca, No. 215 “Kırgız vizesi için Türk vatandaşlarına başvuruda bulunma özellikleri üzerine”, 15 Mayıs 2019 tarihinden itibaren emek vizesi verilmesi için indirimli ücret uygulanacaktır.
Uzman Kulyaş’a göre, “Bu anlaşmaların iki ülke arasındaki ticari ilişkiler üzerinde de olumlu bir etkisi olabilir. Kırgızistan şimdi uluslararası arenada çok aktif. Ülkenin mevcut liderliği daha fazla eylem için doğru kuralları belirlemektedir. Türkiye, Kırgız Cumhuriyeti'nin bir çok çalışmasında güvenilir bir ortak ve gerçek bir müttefik olabilen bir ülkedir. Yüksek ekonomik göstergelere neden olabilecek karşılıklı yararlı işbirliğinin geliştirilmesinin mümkün olacağı öncelikli alanların belirlenmesi önemlidir.”
Daha yakında, Kırgızistan Dışişleri Bakanı Cengiz Aydarbekov, resmi temaslarda bulunmak üzere gittiği Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile bir araya geldi.
Aydarbekov ile Çavuşoğlu arasında yapılan görüşme, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Keneşi) Dışişleri Bakanları gayri resmi toplantısı çerçevesinde gerçekleştirildi.
İki ülke arasındaki ikili işbirliği konularının görüşüldüğü görüşmede ayrıca, Kırgızistan ve Türkiye Hükümetlerarası Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Komisyonu toplantısının tarihi ele alındı.
Taraflar, 2018’de en yüksek düzeyde yapılan ziyaret sonrası Kırgızistan ve Türkiye devlet başkanlarının belirlediği hedeflere ulaşmak için aktif çalışmaya devam etme gereğinin altını çizdi.
Aydarbekov ile Çavuşoğlu, uluslararası örgütler çerçevesinde işbirliği konularını ele aldı, ayrıca uluslararası gündemdeki acil konularla ilgili görüş alışverişinde bulundu.
Taraflar, Aydarbekov’un Mayıs 2019’da Türkiye’ye ziyareti sırasında vize meselelerine ilişkin anlaşmaların başarıyla uygulanmasından memnuniyet duyduğunu dile getirdi.
Kırgız Ulusal Haber Ajansı KABAR
