BİŞKEK, 19 Ağustos 2020 /Kabar/. Kırgız Cumhuriyeti Ulaştırma ve Yollar Bakanlığı, Balıkçı - Koçkor – Kara Keçe demiryolunun inşasına ilişkin bir hükümet kararnamesi taslağını kamuoyunun tartışmasına sundu.
Gerekçelendirme notunda belirtildiği üzere, Kırgız Demir Yolu, Kırgız demiryolunun iç kaynaklarını ve fonlarını seferber ederek Balıkçı - Koçkor – Kara Keçe güzergahı boyunca demiryolu inşaatına 2020 yılında başlamak için inisiyatif alıyor.
Proje kapsamında 63 km uzunluğunda Balıkçı - Koçkor ve 123 km uzunluğunda Koçkor – Kara Keçe olmak üzere 186 km uzunluğunda bir demiryolu inşa edilmesi planlanıyor.
Bu proje, her şeyden önce, Bişkek'in nüfusuna ve termik santraline sonbahar-kış döneminde kömür sağlamak için Kara Keçe kömür yatağının geliştirilmesi sırasında kömürün taşınması için en düşük maliyetli yolun oluşturulması nedeniyle büyük sosyo-ekonomik öneme sahiptir.
Günümüzde Kara Keçe yatağından çıkan kömür karayolu ile istasyona taşınmaktadır. Balıkçı, Bişkek'e ve cumhuriyetin kuzeyindeki diğer yerleşim yerlerine demiryolu ile daha fazla ulaşım ile taşınıyor.
Kömürün karayolu ile taşınması, kömürün maliyetinde önemli bir artışa ve yol yüzeyinin erken tahrip olmasına neden olur ve uzun vadede demiryolu ile taşımadan daha pahalıdır.
Ayrıca tortudan getirilen kömür yüklemesinin gerçekleştirildiği Balyıkçı bölgesinin sabit rüzgarlarının taşıdığı kömür tozu, göl ve göl kenarı alanlarının ekosistemine karşılık gelen hasara neden oluyor.
Her aktarma için kömür kütlesindeki doğal azalmaya dikkat etmek önemlidir.
Bu bağlamda, Balıkçı istasyonundan kömür yatağına hem ekonomik fayda sağlayacak hem de bölgenin çevre güvenliğini sağlayacaktır.
Ulaştırma Ekonomisi ve Geliştirme Enstitüsü JSC tarafından 2019 yılında geliştirilen ön fizibilite çalışmasına göre, Balıkçı – Koçkor bölümündeki inşaatın maliyeti, Rus standartlarına göre 1 km'de 5,3 milyon ABD doları, Afganistan'daki benzer bir projenin (Mazar-ı-Sharif - Herat projesi) fiyatlarında ise 1 km'ye 4,3 milyon ABD doları olarak gerçekleşti.
İlk çalışma tasarımını 1992 yılında geliştiren ve 2001 yılında güncellemesinden sorumlu olan Transproject-K LLP (Kazakistan), 2015 yılında işin kapsamı ve projenin maliyeti hakkında güncellenmiş veriler sağlamıştır. Kazak şirketinin verilerine göre inşaatın maliyeti 1 km'de 5,2 milyon dolar oldu.
Diğer bir örnek, 414 km uzunluğundaki Zuunbaian - Tavan-Tolgoi demiryolu hattının yapımında Moğolistan'ın deneyimidir.
Kırgız Cumhuriyeti Ulaştırma ve Yollar Bakanlığı heyetinin 26-27 Aralık 2019 tarihlerinde Moğolistan'a yaptığı ziyaretin ardından alınan bilgiye göre, projenin ana hedefi dünyanın en büyük kömür yataklarından Tavan Tolgoi'yi Çin'e ve diğer ülkelere daha fazla kömür ihracatı için Trans-Moğol Demiryolu'nun mevcut hatlarına bağlamak. Kendi güçlerimizin ve fonlarımızın katılımıyla bağlantılı olarak, inşaat maliyetlerinde tasarruf sağlanır. Dolayısıyla, 1 km'lik parkurun maliyeti, yabancı yatırımcılar ve müteahhitler tarafından sağlanan 1 km'de 3-3,5 milyon ABD doları tahminine kıyasla 1 km'de yaklaşık 1,3 milyon ABD dolarıdır.
Bu bağlamda, Kırgız Demir Yolu, Kırgız demiryolundan gelen fonlar da dahil olmak üzere iç ve dış finansman kaynaklarını harekete geçirerek Balıkçı – Koçkor – Kara Keçe demiryolunun inşası için projenin uygulanmasına başlamayı öneriyor.
Bu amaçlar doğrultusunda, Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti'nin 11 Eylül 2019 tarihli ve 468 sayılı "Kamu iktisadi teşebbüslerinin faaliyetlerinin düzene sokulması hakkında" kararı ile oluşturulan kârın % 50'sini devlet bütçesine ödeme yükümlülüğünden kurtulmak suretiyle işletmenin net kârının kullanılması öneriliyor.
Kırgız Demir Yolu, 2010-2019 döneminde net kardan kesinti olarak 2.4 milyar somunu devlet bütçesine aktardı.
Aynı zamanda, son 5 yılda şirketin net karının ortalama büyüklüğü 662 milyon som veya yıllık 9.5 milyon dolar olmuştur.
Bu fonlar, proje için ek (ödünç alınan) fonların çekilmesi durumunda proje üzerindeki inşaat çalışmaları veya borç geri ödemesi için tamamen kullanılabilir.
Ayrıca Balıkçı – Koçkor – Kara Keçe demiryolunun inşası projesi, Kırgız Cumhuriyeti Ulaştırma ve Yollar Bakanlığı'na bağlı Kırgız Demir Yolu Devlet Teşebbüsünün 29 Nisan 2020’de Stratejik Kalkınma Planı ve Kırgız Cumhuriyeti Ulaştırma ve Yollar Bakanı'nın talimatıyla orta vadeli dönemde onaylanmıştır.
Bu konu ayrıca, Kırgız Cumhuriyeti Ulaştırma ve Yollar Bakanı, Kırgız Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı ve Kırgız Demir Yolu Devlet Teşebbüsü Ulusal Şirketi Genel Müdürünün katılımıyla 17 Haziran 2020'de düzenlenen toplantıda Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov tarafından görüşülerek onaylandı.
