BİŞKEK, 18 Mayıs 2018 /Kabar/. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Mehmet Aydın, 17 Mayıs 2018’de “Kırgızistan'da Tehlikede Olan Türk Lehçeleri” konusunda bir seminer sundu. Seminere Türkoloji Bölümünün lisans ve lisansüstü eğitim alan öğrencileriyle öğretim elemanları katıldı.
Prof. Dr. Mehmet Aydın, dünyada var olan dillerin %96’sını dünya nüfusunun % 4’ü tarafından konuşulduğunu, çok az sayıdaki dillerin de %96’sı tarafından konuşulduğuna işaret ederek Amerika kıtasının tamamında eskiden onlarca dil konuşulurken günümüzde yalnızca (Kanada’da biraz Fransızca konuşulduğunu saymazsak) üç dil; İngilizce, İspanyolca, Portekizce kaldığını, diğer dillerin ise artık konuşulmadığını bildirdi.
Rusya Federasyonu içindeki bazı toplumların dilleri ölmektedir. Bunlardan biri Şor Türkçesidir. Bu dili bilenlerin 5 bine kadar düştüğü, yakın zamanda kimsenin konuşmayacağı anlaşılıyor. Buna benzer Güney Sibirya’da çok sayıda dil aynı akıbete uğramaktadır.
Kırgızistan’da ise 80’den fazla etnik grubun bulunduğu, bunların içinde bazı Türk lehçelerini konuşanların sayılarına bakıldığında yok olmaya yüz tutanların olduğu tespit edilmiştir. Geçmişte 10 bin civarında Karaçay ve Balkar Türkçesi konuşulurken bu lehçeleri konuşanların sayısının gün geçtikçe azalarak 2 binlere düştüğü görülüyor. Benzer şekilde Türkmen, Hakas, Altay, Başkurt, Tatar Türkçelerini konuşanların azaldığı ve Kırgızistan’da bu lehçeler yok olmaya başladığı belirtildi.
Dillerin ve lehçelerin yok olmaya yüz tutmasının sebepleri üzerinde duran Prof. Dr. Mehmet Aydın sözlerine şöyle devam etti:
Güçlü devlet ve resmî dilin baskıları, masum umursamazlık ve eğitim dili olarak kullanılmaması hâlinde diller önce aile dili, sonra yaşlıların dili olur ve onlarla birlikte ölür.
Seminerin son bölümünde Türkoloji Bölümü Başkanı Doç.Dr. Burul Sagınbayeva, YDYO Müdür Yardımcısı Öğr. Gör. Muhittin Gümüş, Dr. Döölötbek Eşkenov, Dr. Semih Babatürk , Gökcan Çelik ile bazı öğrenciler konuyla ilgili fikirlerini sundular. Özellikle Kırgızcanın geleceğini tehlikeye atacak bazı endişelerden söz ederek okul öncesi eğitimden başlayarak yükseköğretim kurumlarının ve devlet yetkililerinin sürekli dil politikası üreterek sorunlara çare bulunması yönünde görüşlerini sundular.
Golden Bridge News
