BİŞKEK, 4 Ekim 2018 /Kabar/. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Aydın’ın düzenlediği “Dil Bayramı” okuma etkinliği biçiminde kutlandı. Okuma etkinliğine Rektör Prof. Dr. Sebahattin Balcı, Rektör Yardımcıları, Dekanlar, Yabancı Diller Yüksekokulu Müdürü Taalaybek Abdiyev ve Müdür Yardımcısı Muhittin Gümüş, Türkçe ve Kırgızca Okutmanları ve 200 kadar Hazırlık Sınıfı öğrencisi katıldı. Prof. Dr. Mehmet Aydın, Dil Bayramı vesilesiyle hazırlanan programda şunları söyledi:
2017 yılında dil bayramları dolayısıyla Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümü olarak “Çifte Bayram” (Koş Mayram) adlı bir anma etkinliği düzenlemiştik. Bu bir paneldi. 2018 yılında bunun yerine geniş bir katılımcı topluluğu ile “Okuma Şöleni” düzenlemeyi hedefledik.
23 Eylül 1989 tarihinde Kırgızistan Meclisi’nde alınan bir kararla Kırgız Türkçesi Kırgızistan’da devlet dili olmuştur. Kırgızistan’da 23 Eylül “Dil Bayramı” olarak kutlanmaktadır. 12 Temmuz 1932 yılında kurulan o zamanki adıyla Türk Dili Tetkik Cemiyeti, bugünkü adıyla Türk Dil Kurumu kuruluşundan aylar sonar bir Türk Dili Kurultayı düzenlemiştir. 26 Eylül’de İstanbul’da Dolmabahçe Sarayı’nda toplanan bu ilk kurultaya Türkiye’nin her yerinden temsilciler katılmıştır. Bu toplantıya Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk de katılmıştır. 26 Eylül daha sonra Türk Kardeş dillerimizin, lehçelerimizin bayramı kutlu olsun. Dil bir insan için de bir toplum için de en önemli ve en etkili kendini ifade etme aracıdır. Dillerin gelişmesi onları konuşanlara bağlıdır. Dil kendi kendine gelişmez. Diller o dillerde metinler üreterek, bilim üreterek, o dillerde yazılmış metinleri okuyarak gelişebilir. Okuyarak ve yazarak dillerimizin gelişip zenginleşmesine katkıda bulunabiliriz. Okuma alışkanlığı bütün toplumlar için önemli bir meseledir.
TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) 2017 yılının ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası) verilerini açıkladı. Dövize bağlı olarak yükselen baskı maliyetleri satış fiyatlarını devamlı yukarı çekse de artan taleple birlikte ISBN alınan materyal sayısı 2016’ya göre %10,8 fazlalaştı. Yayıncılar tarafından 2017 yılında; 58 bin 27 kitap, 212 elektronik kitap (DVD, VCD, CD), bin 767 web tabanlı elektronik kitap, 26 konuşan kitap (kaset, CD, DVD) ve 303 diğer olmak üzere toplam 60 bin 335 materyal için ISBN alındı. Manas İstatistik’e göre KTMÜ tarafından 304 kitap yayımlamıştır.
Okuma eğitimi, kitap okur ilişkisi bağlamında kullanılan bazı terimler var. Ölü metin, canlı metin terimleri bunlardan ikisi. Ölü metin herhangi bir okurla buluşma ve okunma imkânına erişememiş metin. Bir metnin kendisini gerçekleştirmesi okunmasına bağlı. Canlı metin ise okunan ve üzerinde tartışılan yorumlanan metin demektir. Siz ne kadar kitap basarsanız basın okunmadıktan bunların fazla bir anlamı yok.
Temel Kavramlar
Alışkanlık: Bir şeyi sürekli yapar olmak, yadırgamaz duruma gelmek, sürekli ister duruma gelmek.
Okuma Alışkanlığı: Düzenli olarak, belli aralıkla, belli yoğunlukta okuma işlevini sürdürmek.
Okur: Metnin anlaşılması için gereken çabayı gösteren, basılı ve yazılı sayfaya bakarak onunla iletişim sürecine giren kişi.
Az okuyan okur tipi: Bir önceki yıl 1-5 kitap okuyan.
Okuyan okur tipi: Bir önceki yıl 6-20 kitap okuyan.
Çok okuyan okur tipi: Bir önceki yıl 21 kitap okuyan.
Okumayan okur tipi: Bir okul bitirdiği halde, ders dışı kitapları okumayı sürdürmeyenler.
21 kitap gözünüzü hiç korkutmasın…
İnsan bir saatte ortalama bir hızla 40 sayfa okuyabilirmiş. Bir haftada her gün bir saati okumaya ayırarak 280 sayfalık bir kitabı okuyabiliriz. Bu dört haftada 560 bir ayda 1120 sayfa eder. Okumak isteyen okumaya her zaman bulur. Okumaya mekân da bulabiliriz. İşte okuma mekânı, cennet misali.
Biz bildiklerimizin bir kısmını hayattan, pek çok kısmını kitaptan öğreniriz. Binlerce yılın hayat tecrübesi, düşüncesi, düşüncesi, hayali felsefesi, yalanı ve gerçeği bugüne kitap denilen kâğıt ve basılı harflerden ibaret o masal gemisi ile gelir. Kitap bir masal gemisidir. O masal gemisi bizim keşiflere çıkmamızı sağlar. O masal gemisi istersek bizi nerelere götürmez, kimlerle tanıştırmaz! İnsanın cebinde taşıdığı bir bahçe gibidir kitap.
Âdet ve alışkanlık olarak, görev duygusuyla, zaman geçirmek (zaman öldürmek) için, güncel olayları kavramak için, anlık kişisel doyum için, günlük hayatın pratik ihtiyaçlarını karşılamak için, mesleki ilgileri sürdürmek ve geliştirmek için, hobi olduğu için, topluma yönelik ihtiyaçlara cevap vermek için, kendini geliştirmek için, entelektüel ihtiyaçlar için. okumak için başka nedenler de vardır.
Okuma alışkanlığını etkileyen nedenler:
Sözlü kültür geleneğinden kaynaklanan nedenler,zihniyete yönelik nedenlerTopluma yönelik nedenler kültürel nedenlerEğitimle ilgili nedenlerEkonomik (yoksulluk) nedenlerZamana ve döneme ilişkin nedenlerMedya merkezli (özellikle televizyona bağlı) nedenler
Okuma alışkanlığı kazandırılması konusunda okul ve öğretmen kadar aile ve yaşanan çevre de önemlidir. Son araştırmalar bebeklik döneminin ve anneyle kurulan tabii ilişkinin dahi okuma yazma eğitiminde etkili olduğunu göstermektedir. Okuma alışkanlığını yaygınlaştırmak ve işlevsel okurların sayısını artırmak için çaba göstermeliyiz. Bunun için artık ‘okuma yazma seferberliği’ yerine ‘okuma alışkanlığı’ seferberliklerine ciddi olarak ihtiyacımız var. Bu konuda kurumlara da önemli görevler düşüyor.
Hiçbirimizin sınırsız denebilecek kadar çok vakti yok. Hepimizin vakti sınırlı. O hâlde seçerek okumak gerek. Belki okulun kazandırması gereken davranışlardan biri doğru kitapları seçme yetisi kazandırmak olabilir. Klasikleri okuyabiliriz. Zira klasikler zamanın sınavıyla süzgecinden başarıyla geçmiş metinlerdir. Bir klasik söyleyecekleri asla tükenmeyen bir kitaptır. Eski tılsımlar gibi, evrenle eşanlamlı tutulan kitaplara klasik denir. Milli Eğitim Bakanlığı’nın 100 Temel Eser’i doğru bir listedir. Elbette iyi kitaplar, mutlaka okunması gereken kitaplar olduğu gibi kötü kitaplar, okunmaması gereken kitaplar da vardır. Kötü kitaplardan uzak durmak gerekir. Kötü kitapların başına şiddeti öven, şiddeti kışkırtan kitapları koyabiliriz. Okumayı ve kitapları sevin. Yolunuz insan sevgisine çıkar zaten.
Kitapları hakkıyla seven insanları da sever, çiçekleri de, hayvanları da. Kitapları seven vatanını da sever! Elinizden ve evinizden kitap eksik olmasın. Üniversitemiz okuyan bir üniversite olsun. Çok güzel bir kampüsümüz var. Kampüsümüzün bahçesini kitaplarla kitap okuyarak şenlendirelim, canlandıralım. Hatta kampüsümüzü anlatan metinler üretelim…
“İki Dilin Bayramında Kitap Okumak” adlı etkinlik, Kırgız Türkçesinin Devlet dili oluşunun 29. yılı ve Mustafa Kemal Atatürk’ün katılımıyla yapılmış ilk Türk Dili Kurultayı’nın 86. yılı dolayısıyla düzenlendi. Rektör Prof. Dr. Sebahattin Balcı’nın açılış konuşmalarının ardından kitap okuma şöleniyle devam etti.
Rektör Prof. Dr. Sebahattin Balcı, gençlere hitaben yaptığı konuşmada, “Dil meselesi insanoğlunun yaratılışından sonraki en önemli meselesidir. İnsan olarak varız; ama ondan sonraki en önemli mesele nedir? İşte bunun cevabı dil. Bir toplum üzerinde yaşadığı toprağını kaybedebilir, tarihi hafızasını da kaybedebilir, dininden de uzaklaştırılabilir; ama dilini kaybetmezse millet olma bilincini, özelliğini kaybetmez ve dünyada var olmayı devam eder. SSCB’nin dağılmasının ardından Kırgızistan dil yönünde önemli bir karar aldı. Dilini korudu. KTMÜ olarak bizler de Kırgız Türkçesinin gelişmesi için çok çalıştık. 1990’lı yıllarda Bişkek’te Kırgız Türkçesi konuşan sayısı çok azdı. O zamanlarda da bugün de üniversitelerde Kırgız Türkçesini en iyi yazan, konuşan KTMÜ olmuştur. 29 yıl boyunca Kırgız Türkçesinin gelişimine en büyük katkı sağlayan yine KTMÜ’dür. 304 tane kitap yayınladık. Bu dil sadece konuşma dili değildir. Yazma alanında olsun, edebiyat, sanat, ekonomi, bilim, diplomasi gibi bütün bu alanlarda gelişmesi için çalışan üniversite KTMÜ’dür. 24 tane terimler sözlüğü bastıran KTMÜ’dür. Bundan önce en büyük sözlük 40 bin civarında kelime içerirken, bugün 75 bin kelimeden oluşan Kırgızistan'ın en zengin sözlüğünü çıkardık. KTMÜ kuruluş misyonunu yerine getirip hak ettiği şekilde bugün yoluna devam ediyor.” dedi.
Etkinliğe katılanlar açılış konuşmalarının ardından 45 dakika boyunca yanlarında getirdikleri kitapları okudular. Manaslı gençler, Media Manas muhabirine, iki dilin bayramını kutlamaktan ve kampüsün yeşil ortamında kitap okuma zevkini yaşamaktan dolayı mutlu olduklarını anlattılar.
Golden Bridge News - Muhittin Gümüş
