Özbekistan'da Karagöz benzeri bir oyun olarak bilinen ve geçmişi eskilere dayanan "Koğırçak" kukla oyunu yaşatılmaya devam ediyor.
Bir tür kukla oyunu olan ve Orta Asya’da çadırlarda oynatılan Koğırçak, "Çadır Hayal", "Masharabaz", "Suv hatın (Su kadın)", "Aşşadaroz" veya "Kolkorçak" adıyla da bilinirken, 19. yüzyıl ile 20. yüzyılın başlarında çeşitli bayram ve etkinliklerin en sevilen gösterilerinden biri olarak öne çıkıyordu.
Ancak 20. yüzyılın ortalarına doğru Rus etkisi nedeniyle unutulmaya yüz tutsa Koğırçak, ülkenin bağımsızlığının ardından diğer Özbek gelenek ve görenekleri ile halk oyunları gibi yeniden toplumdaki yerini aldı.
Karagöz oyunuyla benzerlikleri bulunan Koğırçak'ta, el yapımı kuklalar, iple veya eldiven giyilerek oynatılıyor ve seslendiriliyor. Bu kuklalar, halen Özbek çocukların en beğendiği gösteriler arasında yer alıyor.
Birçok sanatçının da Koğırçak'ın yaşatılması için büyük çaba gösterdiği biliniyor.
- Koğırçak'ın büyük ustası Kuryazov
Koğırçak'ın yeniden topluma kazandırılmasında Harezmli tiyatro sanatçısı Mansur Kuryazov ayrı bir yer tutuyor.
Taşkent Tiyatro Sanatı Enstitüsünden 1986'da mezun olmasının ardından Harezm tiyatrolarında aktör olarak çalışan Kuryazov, Koğırçak'a büyük ilgisinden dolayı daha sonra kendini bu sanata adadı.
Kuryazov, çeşitli malzemeler kullanılarak ince el işçiliğiyle kukla yapımını da öğrenerek günümüzde 300'den fazla Koğırçak karakterine imza attı. Kuryazov, böylece Harezm'de Kukla Tiyatrosu'nu kurdu ve tiyatroyu çocuklara sevdirdi.
Tiyatrosunda 100'den fazla masalı sahneye taşıyan Kuryazov, her masala uygun kuklalar üreterek seyircilerin beğenisini kazanıyor.
Kuklalar Kuryazov'un elinde adeta canlanarak hayat buluyor.
- "Konuşmadan bile çocuklara bir şeyler anlatabilmeliler"
Kuryazov, Özbek halk masallarından esinlenerek ortaya çıkardığı kuklaların yapımının oldukça sabır gerektiren ve uzun soluklu bir iş olduğunu söyledi.
Her masal kahramanı için ayrı bir kukla siması ve tipleme seçtiğini dile getiren Kuryazov, yarattığı kuklaların konuşmadan bile çocuklara bir şeyler anlatabilmesi gerektiğini belirtti.
Kuryazov, yaptığı kuklaları dostu olarak gördüğünü, hayatının büyük bir kısmının onlarla geçtiğini ve bu sanata kendisini adadığını vurguladı.
Günümüzde Kuryazov ve kuklaları, ülke genelinde yapılan çeşitli festival ve halk oyunları gösterilerinin "en sevimli" misafirlerinden biri kabul ediliyor.
Kuryazov, diğer ülkelerde gerçekleştirilen festivallere de katılarak Özbek Koğırçak sanatını dünyaya tanıtıyor.
Kaynak: Pusula Haber
