BİŞKEK, 18 Aralık 2020 /Kabar/.Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Hocası Ceyhun Vedat Uygur'un resmi Facebook hesabına atifta bulunan GBNews'e göre, 2017 yılının sonlarında (Kasım 2017) başlatılan “Kırgız Atasözleri (Konu Dizini ve Türkiye Türkçesine Aktarması)” adlı çalışmayı, yaklaşık bir buçuk yıl içinde tamamlandığı belirtiliyor. Dizgisi yapıldı. İnşallah basımı da yakın zaman içinde gerçekleşir.
Bu vesileyle çalışmaları hakkında Ceyhun Vedat Uygur kısa bilgi vererek, çalışmanın mahiyetini, kapsamını şöyle açıklıyor:
“Kırgız Atasözleri (Konu Dizini ve Türkiye Türkçesine Aktarması)” adlı çalışmamızda Kırgız Türklerince söylenen/kullanılan atasözlerini olabildiğince eksiksiz biçimde bir araya getirmeyi, bunları Türkiye Türkçesine aktararak her iki toplum arasındaki düşünce ve inanç dünyasında görülen yakınlık veya farklılıkları ortaya koymayı amaçladık. Bu çerçevede Kırgız Türkçesiyle söylenmiş atasözleri, Kırgızistan’da yayımlanmış konuyla ilgili bütün kaynaklar taranarak bir araya getirilmiştir. Bu bağlamda yayımlanmış en kapsamlı Kırgız atasözlerini içeren kaynak, Kırgız makal-ılakap, uçkul sözdörü, 10.551 atasözü (makal-lakap) içermektedir. Bizim çalışmamızda ise bu sayı 13000’e yakındır. Başka bir ifadeyle çalışmamız, Kırgızlar arasında söylenen atasözlerini bir araya getiren en kapsamlı, en hacimli bir çalışmadır.
Atasözlerinin hangi konuda söylendiği hususu, mevcut yayınlarda açıkça dile getirilmemiştir. Bu konuda yapılan yayınlar, ya atasözlerinin ilk harfine göre alfabetik sırayla oluşturulmakta ya da genel başlıklar altında (hayvanlarla ilgili atasözleri, eşyalarla ilgili atasözleri, insanla ilgili atasözleri, inançlarla ilgili atasözleri vb.) toplanmaktadır. Bu amaçla hangi konuda hangi atasözleri vardır sorusunun cevabını bulmanın önemli olduğunu düşündük ve bir araya getirdiğimiz atasözlerini konularına göre sınıflandırmaya çalıştık. Atasözünün yer alabileceği genel konu başlığı çoğu kez yeterli olmadı. Bu genel başlığın yanına ikinci, üçüncü alt konu başlıkları da eklendi.
Çalışmamızda Dr. Anara YÜRÜMEZ, Dr. Semih BABATÜRK ve Dr. Döölötbek EŞKENOV görev almıştır. Bu şekilde Türkiye Türkçesine aktarılan ve konu / bağlamları tespit edilen atasözleri, Prof. Dr. Ceyhun Vedat UYĞUR tarafından tek tek kontrol edilmiş, eksik veya tereddütlü bırakılan aktarma ve konu / bağlamların üzerinden geçilmiş, gerekli düzeltme ve tamamlamalardan sona yukarıda adı geçen üç öğretim elemanına tekrar iade edilerek ikinci kontrollerinin yapılması sağlanmıştır. “Makal-lakap” kitaplarında yer alan ancak atasözü olduğuna ihtimal verilmeyen az sayıdaki örnek, çalışma ekibinin ortak görüşüyle çalışmamıza alınmamıştır.
Atasözlerinin Türkiye Türkçesine aktarması yatık (italik) harflerle verilmiştir. Atasözünün orijinali ile aktarması arasına taksim işareti ( / ) konulmuştur. Orijinal atasözünün aktarılan lehçede karşılığı bulunduysa, bunlar koyu (bold) harflerle gösterilmiştir:
Кылыч кеспегенди тил кесет. / Kılıcın kesemediğini dil keser. Dil kılıçtan keskindir.
Май сасыса – туз сыйпайт, туз сасыса – не сыйпайт? / Yağ kokarsa tuzlanır, tuz kokarsa ne yapılır? 1) Et kokarsa tuz getir; tuz kokarsa ne getir? 2) Kokmuşa tuz, yüzsüze söz neylesin?
Керегем сага айтам, келиним сен ук, уугум сага айтам, уулум сен ук. / "Keregem" (çadırın ağaç duvarı) sana söylüyorum, gelinim sen işit; "uvuk"um (çadırın keregesiyle tavanı birleştiren çubuklar)sana söylüyorum, oğlum sen işit. Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla gibi.
Bu çalışmaya başlarken temel hedef olarak önümüze koyduğumuz aşağıdaki hususların gerçekleştirilmiş olduğu inanç ve ümidini de ifade etmek isteriz:
1) Kırgız Türkçesindeki atasözlerini olabildiğince eksiksiz bir şekilde bir araya getirmek,
2) Sadece Kırgız ve Türk halklarının değil, diğer Türk halklarının da kültür dünyasıyla bilimsel karşılaştırma yapılmasına imkân tanımak,
3) Atasözleri üzerinden ortak dil, ortak kültür, ortak tarih bilincini geliştirerek Türk milletinin ortak hafızasına vurgu yapmak,
4) Atasözlerinden yeterince ve kolayca faydalanmaya uygun bir çalışma ortaya koymak.
Çalışmada görev alan arkadaşlara, çalışmaya maddi manevi katkı veren başta KTMU Rektörlüğüne ve üzere emeği geçen herkese çok teşekkür ediyorum. Faydalı olması temennisiyle…
Kaynak: Golden Bridge News
